Thema Oktober 2023 - Science Fiction

[Dettie]

De man in het hoge kasteel
Philip K. Dick

Alweer zo'n bijzonder boek!
Je maakt me wel nieuwsgierig Peter. Ik las nooit Science-Fiction maar wat ik hier allemaal voorbij zie komen, maakt toch dat ik denkelijk eens een SF boek ga proberen. Oei wat beloof ik nu? haha

Dettie

[PMotte]

Jaja, belofte maakt schuld.
SF is een heel groot genre geworden, en het is moeilijk om je weg te vinden als je er nog nooit een las, en dan kun je toevallig op een slecht boek vallen (kies bv. NIET "Sterrencommando" van William Voltz). Een van de grote problemen zijn bv. al die schrijvers die normaliter geen sf schrijven, maar die in de jaren 1960 en 1970 wel al eens een sf-roman schreven, omdat het toen populair was. En ze dachten er maar een robot of een ruimteschip in te gooien, en dat het dan wel zou verkopen.

[Renate]

Ik heb vroeger veel Jack Vance gelezen. Soms lijkt er een soort overlap te zijn tussen science fiction en fantasy.

[PMotte]

Dat is er zeker. En dat maakt het allemaal hels moeilijk.

[Renate]

Ik denk dat het indelen van dingen in genres vaak voor problemen zorgt, omdat er altijd genres zijn die elkaar min of meer overlappen.

[PMotte]

De indeling in genres gebeurt meestal door het grote aanbod.
We concentreren ons nu op sciencefiction, maar je hebt ook bv. military sf (dat zijn dus sf-verhalen die zich vooral afspelen in militaire omgevingen), hard core sf (die zijn meer voor de techneuten en liefhebbers van wetenschappen), en er zijn er waarschijnlijk nog een hele boel.
Net zoals je in fantasy ook verschillende vormen hebt, zoals epische fantasy, dark fantasy, enz.
Maar die indelingen ontstaan alleen maar omdat er zo veel van geproduceerd wordt, dan men op de duur extra orde nodig heeft, en dan ontstaan er subgenres.
Het is dan ook niet iets dat ontstaat bij de kritiek of door wetenschappelijk onderzoek. Het ontstaat ook niet doordat er bv. een nieuwe generatie opstaat die nieuwe stijlrichtingen bedenkt (zoals je dat hebt met de Romantiek, of het impressionisme). Het ontstaat meer bij uitgeverijen en boekhandelaren.
Ik heb zelfs ooit eens een artikel geschreven over luchtvaarstrips: er verschenen zo veel strips i.v.m. luchtvaart (meestal militaire luchtvaart, Buck Danny, Dan Cooper, Tanguy en Laverdure, maar ook Kimono, Team Rafale, etc), dat ik er een subgenre in zag. Ik heb daar nog een pluimpje voor gekregen van de redactie van stripuitgeverij Ballon Media (nu Standaard Uitgeverij).

[PMotte]

Ik wil er wel bij zeggen dat op het moment dat je zo in de subgenres duikt, het soms minder interessant wordt: te veel clichés. Sommigen worden er echter erg door aangetrokken, omdat het behalve clichématig, ook erg gespecialiseerd wordt, en je als nieuweling soms helemaal niet kunt volgen. Het ziet dan vol incrowd jokes en dat soort dingen, maar ook aannames waarvan je moet weten dat die in dat subgenre gelden.

[PMotte]

De zaaier
Octavia E. Butler

In "De zaaier" vertelt Octavia E. Butler (1947-2006) een verhaal over een wereldwijde klimaatverandering en economische crises in 2024 die tot sociale chaos leiden. Californië wordt een gevaarijke plaats: van ernstig watertekort tot massa’s drugsverslaafde maniakken die alles doen om nog een dag te overleven. De vijftienjarige Lauren Olamina woont met haar vader in een afgeschermde community, beschermd tegen de anarchie buiten de muren. Ze lijdt aan hyperempathie, een slopende gevoeligheid voor de emoties van anderen. Maar als de community onveilig wordt, moet ze vluchten. Het verhaal vertelt niet alleen over klimaatverandering, macht, feminisme en racisme, maar we volgen ook in detail de reis van Lauren Olamina naar veiligheid, ontdekkingen en een nieuwe geloofsovertuiging

Nu speelt het boek zich morgen af, maar het werd oorspronkelijk geschreven in 1993 en maakt deel uit van de Earthseed-serie, waarvan het tweede deel, Parable of the Talents (1998) nog niet in het Nederlands is verschenen.

Wel al in het Nederlands verschenen is "Verbonden" (Kindred, 1979), dat eigenlijk een historische roman is vermomd als sciencefiction: Dana belandt van Californië in 1976 plots op een plantage in Maryland in 1815. Omdat ze zwart is, wordt ze als slavin beschouwd.

Racisme is trouwens een onderwerp dat vaak in sf voorkomt. Bij Isaac Asimov, zoon van joodse ouders, bv., worden vaak robots gediscrimineerd. Dat klinkt vreemd, maar in de verhalen van Asimov kunnen robots vaak niet worden onderscheiden van mensen.

Octavia Butler overleed in 2006. In april 2018 heeft de Internationale Astronomische Unie een berg op Charon, de grootste maan van de dwergplaneet Pluto, naar haar vernoemd: Butler Mons.


(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789056727116 | Paperback | 364 pagina's | Signatuur | 13 februari 2024

[PMotte]

Citaat van de dag

And nowadays, the idea of AI is not really science fiction anymore - it's just science fact.

Lisa Joy (1977-)
Amerikaanse scenarioschrijver, regisseur en producer, het best bekend voor de sf-tv-reeks Westworld

[Dettie]

De zaaier
Octavia E. Butler

Alweer zo'n interessant boek! Dankjewel!

Dettie

[PMotte]

^_^

[Marjo]

En het boek van vandaag zou ik hier niet verwacht hebben, wat nee, geen typisch sf-schrijver...

[PMotte]

Dat klopt.
Dat is o.a. het gevolg van het feit dat ik probeer te vermijden onvindbare titels te vermelden, en het feit dat het me gisteren onder de aandacht kwam doordat er binnenkort een stripversie van komt. Toen herinnerde ik me de film.

[Marjo]

De film niet gezien, maar wel het boek gelezen. Sindsdien probeer ik de schrijver te volgen.

[PMotte]

De weg
Cormac McCarthy

Nadat er een gloeiende vuurzee over het land is geraasd, doorkruisen een man en zijn zoontje het doodse Amerikaanse landschap. In deze met as bedekte, vergane wereld volgen zij de weg naar het zuiden. Het enige wat hen rest is te overleven in de snijdende kou, zonder elkaar te verliezen. Ze zijn alles voor elkaar.

"De weg" is een bespiegeling over de dunne scheidslijn tussen beschaving en woestenij, en over de alomvattende en soms beangstigende liefde die een kind voor zijn ouders voelt. Het is ook tekenend voor hoe sciencefiction, dat het imago heeft werkelijkheidsvlucht te zijn, heel vaak indirect naar die werkelijkheid terugkeert, want vuurzeeën zijn tegenwoordig niet denkbeeldig meer.

Cormac McCarthy is een Amerikaanse schrijver, vooral gekend voor de film "No Country for Old Men". waarop hij achteaf het boek "Geen land voor oude mannen" baseerde. McCarthy is dus geen typische sf-schrijvere. Zijn nieuwste boek "De passagier" verscheen eind oktober 2022.

McCarthy's boeken hebben echter vaak wel kenmerken die sf-werken hebben. "Stella Maris" vertelt het verhaal van Alicia Western, wiskundige met paranoïde schizofrenie, die bij haar psychiater in een kliniek denkt over de aard van waanzin en het snijvlak tussen natuurkunde en filoso­fie.

"Stella Maris" en "De passagier" vormen een tweeluik over een tweeling van wie de vader de atoombom ontwikkelde.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789029589826 | Paperback | 176 pagina's | De arbeiderspers | 6 oktober 2015

[PMotte]

Citaat van de dag

If science fiction is the mythology of modern technology, then its myth is tragic.

Ursula K. Le Guin (1929-2018)
Amerikaanse schijver het best bekend voor sciencefiction in het Hainish-universum, en voor de fantasyreeks Earthsea. Ze schreef ook poëzie, literaire kritiek, kinderboeken en vertaalde.

[PMotte]

De bom en de generaal
Eugenio Carmi en Umberto Eco

Umberto Eco is een reus geworden in de literatuur, maar hij heeft ook enkele minder bekende werken. Een ervan schreef hij samen met Eugenio Carmi, en heet "De bom en de generaal". Een generaal die atoombommen verzamelt, wil ze op zekere dag ook gaan gebruiken. Maar dan ontdekt hij dat de atomen zijn ontsnapt! Prentenboek met paginagrote collage-illustraties in kleur. Voorlezen vanaf ca. 5 jaar, zelf lezen vanaf ca. 9 jaar.

Samen met Eugenio Carmi schreef Eco nog een boekje in die trant: "De drie ruimtevaarders". Een Rus, een Amerikaan en een Chinees reizen, ieder in een eigen ruimtevaartuig, naar Mars. Daar verandert hun wantrouwen in begrip voor elkaar. Prentenboek met gekleurde waterverftekeningen in collage-techniek. (Voor)lezen vanaf ca. 7 jaar.

En tenslotte schreef het duo ook een derde boekje: "De gnomen van Gnù". Een ruimteverkenner gaat op zoek naar nieuwe planeten voor de Heerser. Hij komt op de natuurplaneet Gnù, waar de gnomen wonen. Prentenboek met abstracte illustraties in collagetechniek. Vanaf ca. 10 jaar.

Maar als we het hebben over Umberto Eco die flirt met sciencefiction, dan vermelden we misschien beter "De slinger van Foucault". Het verhaal gaat aanvankelijk over drie vrienden die werken voor een uitgeverij die boeken publiceert over het occulte, slechts bedoeld om geld te verdienen aan de auteurs. Gaandeweg raken ze echter verstrikt in de gedachte dat er iets onvoorstelbaars gaande is op deze aarde. Ze creëren een theorie over een geheim dat de Tempeliers verborgen zouden hebben gelaten. Daarbij worden verbanden gelegd tussen tal van occulte organisaties zoals de Rozenkruisers, de Graaf van Saint-Germain, Kabbala en de Katharen, maar ook met moderne verschijnselen als computers en stripfiguren. Tijdens het verhaal komen onderwerpen als esoterie, syncretisme, vrijmetselarij en andere geheime genootschappen aan bod. Opgejaagd door het huiveringwekkende besef dat de geschiedenis wordt geleid door een complot van mysterieuze krachten, worden ze steeds verder meegesleurd in hun tocht langs de afgrond van de werkelijkheid. De grens tussen de theorie die de vrienden gecreëerd hebben en de realiteit vervaagt naarmate het boek vordert.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789035106581 | Paperback | 35 pagina's | Uitgeverij Prometheus | 1988

[PMotte]

Citaat van de dag

General fiction is pretty much about ways that people get into problems and screw their lives up. Science fiction is about everything else.

Marvin Lee Minsky (1927-2016)
Amerikaanse cognitie- en computerwetenschapper die zich vooral bezighield met artificiële intelligentie (AI), en schrijver van verschillenhde boeken over AI en filosofie.

[Renate]

De slinger van Foucault werd indertijd als een vreselijk moeilijk boek beschouwd. Persoonlijk vond ik dat heel erg meevallen.

[PMotte]

Dat wordt veel gezegd van Eco's boeken. Gedeeltelijk is dat waar: het zijn geen thrillers die je vanaf het begin bij je nekvel grijpen en verdersleuren tot de laatste bladzijde. Vooral "De naam van de roos" is de eerste 100-en-nog-wat bladzijden nogal traag. Sindsdien heeft Eco de naam moeilijke boeken te schrijven, en dat is een soort imago geworden waarmee de boeken ook worden verkocht. "De slinger van Foucault" is misschien nog zijn toegankelijkste boek. Ik had wel moeite met "Baudolino", dat misschien ook een goede kandidaat zou zijn voor een sf-boek. De hoofdpersoon belandt namelijk in gebieden die voldoen aan de fantasieën die hier in West-Europa de ronde deden in de periode waarin het boek zich afspeelt. Je zou het dus een boek kunnen noemen dat is gebaseerd op heel oude sf.

[Renate]

Ik geloof dat ik de meeste moeite had met Het eiland van de vorige dag. Dat heb ik niet uitgekregen.

[PMotte]

Ik wel, maar ik denk dat ik het ook wel een paar keer moeilijk heb gehad.

[PMotte]

De muziek van het bloed
Greg Bear

Oorspronkelijk was "De muziek van het bloed" (Blood music, 1985) een kort verhaal dat de Hugo en Nebula Award won, en dat achteraf door Greg Bear werd omgewerkt tot een roman. In Californië in een geavanceerd laboratorium is Vergil Ulam bezig een simpel virus om te bouwen tot iets bruikbaars, namelijk een superieur computer-element: de biochip. Het wordt iets anders. Het was helemaal niet de bedoeling om blijkbaar intelligente micro-organismen te scheppen – maar dat is wél gebeurd. Ermee leren leven zal niet eenvoudig zijn. Toch zal dat moeten, hoe dan ook. Want Ulam, eindelijk betrapt bij het uitvoeren van zijn levensgevaarlijke en slordige experimenten, wordt op straat geschopt en in zijn paniek weet hij niets beters te doen om zijn geliefde biochips te redden dan zichzelf ermee te injecteren. – De micro-organismen gaan ogenblikkelijk hard aan het werk. En zo begint het eind van de wereld die wij kennen – en dan komt er een nieuwe.


Greag Bear werd in het Nederlands op de markt gebracht toen de cyberpunk-sf een hype was. Dat is sciencefiction waarin spitstechnologie zo goedkoop is geworden en daardoor zo alomtegenwoordig, dat het op alle niveaus van de maatschappij is terug te vinden, ook dus onder "punks". Dat is een groot verschil met toen sf bijna synoniem was met ruimteschepen en robots. Door de sterke uitbreiding van de computer tijdens de jaren 1980 was die visie van de cyberpunk ook heel plausibele, en tegenwoordig blijkt het ook waar te zijn. Bear werd daardoor ook een beetje bij de cyberpunk-sf gerekend, maar dat is niet correct. Een wetenschapper die in een geavanceerd laboratorium werkt, is geen punk, zelfs niet als hij naar Nine Inch Nails luistert. Maar zijn boeken houden natuurlijk wel rekening met geavanceerde technologie die het dagelijkse leven binnendringt, en het geval van "De muziek van het bloed" is dat zelfs letterlijk het geval, al zijn het micro-organismen omgewerkt tot chips. Het einde van het boek deed me wat denken aan "Het einde van het begin" van Arthur C. Clarke.


Die link met Arthur C. Clarke in "De muziek van het bloed" is misschien niet helemaal toevallig. In "Gods smidse" (1987) ontdekken geologen op studietrektocht in Death Valley een honderdvijftig meter hoge, uitgedoofde vulkaan – die er enkele dagen eerder nog niet was. Ernaast vinden ze een bizar voorwerp. Vrijwel tegelijkertijd worden op andere plaatsen op onze planeet andere eigenaardige vondsten gedaan, worden andere bergen en rotsen gevonden die er niet horen. Heel in de verte klinkt er een echo van "The sentinel", waarop "2001, a Space Odessey", is gebaseerd, maar het boek gaat een heel andere kant op.


In "Eon" (1985) nestelt zich een mysterieuze asteroïde met een lengte van driehonderd kilometer in een baan rond de aarde. De steen blijkt afkomstig uit een paralleluniversum en is uitgehold door mensen die de samenleving op aarde technisch gezien ver vooruit zijn. Dan wordt ontdekt dat de zevende kamer oneindig veel langer is dan de steen zelf en een Weg vormt. Voor veel mensen belichaamt de Weg de belofte van een nieuwe, betere wereld. Maar terwijl de Weg langzaam verkend wordt, wacht er een nare verrassing, één miljoen kilometer verderop.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789029022101 | Paperback | 263 pagina's | Uitgeverij Meulenhoff | 1987

[PMotte]

Citaat van de dag

Science fiction and fantasy is a kind of literature that embodies the highest aspirations of the human race.

Harlan Ellison (1934-2018)
Hij publiceerde meer dan 1.700 stukken, waaronder korte verhalen, novelles, scenario's voor film, tv en stripverhalen, essays en kritieken.

[PMotte]

H@ck – Het instituut
Mirjam Mous


H@ck speelt zich af in de nabije toekomst. De huidige wereldproblemen zijn opgelost. Het gaat weer goed met de aarde. Tenminste, zo lijkt het… Als Holden Winters de regels van de nieuwe leiders overtreedt, wordt hij naar het Cliffton Instituut gestuurd, waar hij een verschrikkelijke ontdekking doet. Zijn zus Prissy ontvangt intussen mysterieuze berichtjes op haar camphone. Hoe kan het dat de afzender alles van haar weet, maar zij niets van hem? En waarom heeft ze het gevoel dat er iets niet klopt aan de arrestatie van Holden?


Er is ook een tweede deel van de serie H@ck verschenen: De kolonie.


H@ck is young adult, net ook als Boy 7.


Mirjam Mous schrijft vooral voor kinderen en de jeugd. Ze publiceerde boeken voor 7+, 10+, 12+ en young adult. Voor 7+ verscheen o.a. de reeks over Spees, de ruimtewees.


Sciencefiction voor volwassenen door Nederlandse en Vlaamse auteurs is niet erg bekend. Op enkele auteurs zoals Eddy C. Bertin, John Vermeulen en Wim Burkunk na. Maar voor kinderen en de jeugd is er net heel veel verschenen. Ook voor Eddy C. Bertin ging het als auteur pas echt goed toen hij boekjes voor kinderen met leesproblemen begon te publiceren. Mirjam Mous hoort daardoor in het rijtje thuis met mensen zoals Patrick Bernauw (zijn reeks voor 10-12-jarigen die zich in de Belt afspeelt), Tais Teng, Johan Vandevelde ("Apollo", "De tijdspoort") en Karel Smolders ("De kinderen van de ring", "De draken van Atlantis", "Dromen van de maan").

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789000366293 | Hardcover | 400 pagina's | UitgeverijVan Goor | 13 maart 2019