Thema Oktober 2023 - Science Fiction

[PMotte]

Zeker weten.

Toen het forum Ezzulia nog bestond, had ik daar een discussiedraad "Direct action in de bibliotheek". Dat verwees naar een roman van Norman Spinrad (dat deze maand ook als themaboek zal worden vermeld), waarin "direct action" een term was die werd gebruikt door terroristen.
In mijn geval was die direct action het ontlenen van boeken uit de bibliotheek met de bedoeling dat ze bij de bieb als gevraagde boeken zouden blijven gelden, zodat ze niet op de lijst van af te voeren boeken zouden verschijnen.
Vandaag heb ik de Nederlandse 1e drie delen van The Hitchhikers Guide gehaald, een Nederlandse versie van Octavia E. Butler haar "Verbonden" (waarvan ik pas vandaag heb geleerd dat ze jammer genoeg ook al is overleden), en een Engelse versie van Iain M. Banks "The Algebraist". Die laat ik dan enkele dagen bij mij liggen, lang genoeg om de indruk te wekken dat ze worden uitgelezen, en dan breng ik ze terug. Die boeken lopen dan toch iets minder risico dat ze worden afgevoerd.

[Renate]

Norman Spinrad levert in de catalogus van de bibliotheek geen resultaat op. Octavia Butler wel. Van Iain M. Banks zijn 3 boeken in het Engels in de bibliotheek te vinden. Nu is Engels niet mijn lievelingstaal om in te lezen, hoewel ik wel het nodige in het Engels gelezen heb. De grootste uitdaging was het eerste deel van een zeer uitgebreide Beatles biografie. Dit eerste deel, in 2 boeken besloeg ruim 1.500 pagina's. Het wachten is nog op de volgende de 2 delen. Met Duits heb ik minder moeite.
Naar ik meen heb ik een hele serie boeken van Iain M. Banks bij iemand gezien, waar ik de kat verschillende keren voor verzorgd heb.

[PMotte]

Iain M. Banks, redder der katten!

[Renate]

Nou ja, ik zorg voor de katten van mensen die op vakantie zijn en een van die mensen heeft die boeken in de boekenkast staan. Ik neus niet in andermans spullen, maar als mensen een boekenkast hebben staan, kijk ik wel wat daar in staat. Dat doe ik ook bij CD-kasten. Ik haal er niets uit.

[PMotte]

Dat kan ik me voorstellen. Ik zou hetzelfde doen.

[Renate]

Boekenliefhebbers...
En in mijn geval ook nog CD-verzamelaar.

[PMotte]

De brandende man
Aflred Bester

Simpel samengevat: "Wraakgevoelens ten opzichte van de bemanning van een ruimteschip voeren een bezeten en getekend man in talloze vermommingen door het zonnestelsel".

Dit boek verscheen in het Engels zowel als "The Stars, My Destination" en als "Tiger! Tiger!", en in het Nederlands als "De brandende man" en "Tijger! Tijger!".

Brian Aldiss (Trillion Year Spree, 1973, 1986) noemde Bester de schrijver van "pyrotechnic novels": vuurwerkromans. Bester schuwde geen taal- en vormexperimenten om de lezer mee te zuigen in de spectaculaire zintuiglijke waarnemingen van zijn hoofdpersonen, waarbij hij de limieten van de zin en de regel overtrad om ervaringen zo direct mogelijk op de lezer over te brengen, waardoor het leek of zijn romans nog het best konden worden beschreven als een trip met een of andere geestverruimende drug. Ondanks het feit dat er tegenwoordig gesofisticeerde schrijversscholen bestaan, soms zelfs speciaal gericht op het schrijven van sciencefiction of fantasy, is er geen auteur geweest die hetzelfde effect kon bereiken als Alfred Bester in "De brandende man" (Tijger! Tijger!) of in "De grote onttakeling" (The Demolished Man). Wat bewijst dat spectaculair schrijven niet zo simpel is als het lijkt. Bij Bester steunde het op uitzonderlijke, zintuiglijke waarnemingen van de hoofdpersonen, die in situaties terechtkwamen waarin geen mens ooit zou terechtkomen. Hij moest de roman daarvoor geleidelijk opbouwen. Dat het eenvoudiger klinkt dan het is, blijkt ook uit het feit dat Bester zelf eigenlijk maar twee romans schreef die tot zijn pyrotechnic novels kunnen worden gerekend.

"The Demolished Man" (De grote onttakeling) is het verhaal van een succesvolle zakenman die een moord pleegt in een maatschappij waar dat nauwelijks meer voorkomt doordat de politie telepathie gebruikt om dat te voorkomen en om misdadigers op te sporen. Maar de hoofdpersoon vindt een uitweg. In dit boek vormen de telepathische vermogens de basis voor de buitengewone zintuiglijke waarnemingen, want als telepathie bestaat, hoe zou je dat dan ervaren? Hoe zou je een wereld ervaren waarin je ieders gedachten leest? Bester heeft dat probleem inventiever en creatiever aangepakt dan meestal gebeurt. Gewoonlijk wordt telepathie voorgesteld alsof je iiemands gedachten leest zoals je een tekst leest. Voor Bester wordt dat heel wat anders.


(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebrukkt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789029010948 | Pocket | 261 pagina's | Meulenhoff | 1980

[PMotte]

Citaat van de dag

Science fiction frees you to go anyplace and examine anything.

Octavia E. Butler (1947-2006)
Amerikaanse schrijster van sciencefiction. Ontving meerdere keren de Hugo en Nebula Award. In 1995 werd ze de eerste sf-schrijver die een MacArthur Fellowship kreeg.

[PMotte]

Vandaag een auteur waarvan gelukkig wél nog boeken verkrijgbaar zijn. ✨

[Renate]

Ja, de bibliotheek in Den Haag heeft er 3, die voor mijn gevoel eerder onder Fantasy zouden vallen. Vreemd genoeg duiken bij het zoeken naar zijn naam ook 3 boeken van Tais Teng op. En dan is het merkwaardige dat bij de zoektocht naar Tais Teng weer heel veel boeken van deze auteur opduiken.
Zoeken in de catalogus levert soms toch nogal vreemde resultaten op. Je zoekt naar 1 auteur en krijgt vervolgens een hele lijst met auteurs voorgeschoteld, met heel andere namen. Dan selecteer je de auteur met de juiste naam en krijg je dus nog steeds wel eens een andere naam, zoals dus bij Jaap Boekestijn en Tais Teng.

[PMotte]

Jaap Boekestein en Tais Teng hebben volgens mij wel enkele keren samengewerkt, maar Tais Teng heeft nog veel meer samengewerkt met Paul Harland.
Het kan ook te maken hebben met het feit dat zowel Boekestein als Teng de Paul Harland-prijs hebben gewonnen en georganiseerd. Het was Jaap Boekestein die de oorspronkelijke King Kong-prijs herdoopte tot de Millennium-prijs, die na het overlijden van Harland de Paul Harland-prijs werd, en later bij wijze van vereenvoudiging de Harland-prijs.

[PMotte]

De geur van menselijkheid
Jaap Boekestein

Laat je door Jaap Boekesteins fantasie meevoeren naar een ringwereld waar mensen en anderlingen strijd leveren, naar een romantische dodenpreparateur op zoek naar de ideale neus, naar de Honden der Oorlog die de gebeten derde zijn in een oorlog tussen anderling en mensheid.


Je reist in deze bundel af naar een verre ringwereld en volgt ademloos de dilemma's van een man die een reddingscapsule vindt van ruimteschip de Excalibur, met daarin een duizenden absoluut-jaren oude vrouw die nog van de Oude Aarde afkomstig is. Geen wonder dat ‘Vrouwe van Excalibur’ de Paul Harland Prijs 2003 won als beste fantastische verhaal van het jaar.


Deze bundel bevat Jaap Boekesteins persoonlijke selectie van zijn vijftien beste verhalen. Je huivert als je de ijzersterke griezel uitleest, maar lacht al weer snel met zijn humoristische schelmenvertellingen. Elegante dark fantasy en grootse avonturen-SF maken je fantastisch feest compleet.


Je kunt een stuk ervan hier online lezen.


Jaap Boekestein kan niet anders dan in ons thema van de maand Sciencefiction opduiken, maar zoals veel sf-auteurs schreef hij ook fantasy, en was hij door de omstandigheden min of meer gedwongen om dat ook vaker te doen. Fantasy werd op een bepaald moment immers populairder dan sf. De twee genres hebben altijd dicht bij elkaar gelegen, en sf zelf is zo moeilijk te definiëren dat een auteur zelfs ooit wanhopig of cynisch zei dat sciencefiction dat is wat in de winkel wordt verkocht op de plank waarop "sciencefiction" staat. Als sciencefiction-auteur schreef hij cyberpunk-sf, maar ook space opera.


Alhoewel Jaap Boekestein een Nederlander is, debuteerde hij in het voormalige Belgische tijdschrift "Survival Magazine", in 1989. Zijn romandebuut was in 1997. Boekestein is ook actief als illustrator en fotograaf.


(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebrukkt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9073730458, 9789073730458 | Geboden en paperback | 238 pagina's | Uitgeverij Verschijnsel, voorheen Babel Publications | 2004

[PMotte]

Citaat van de dag

A good science fiction story should be able to predict not the automobile but the traffic jam.

Frederik Pohl (1919-2013)
Amerikaanse sciencefictionschrijster. redacteur en fan, met een carrière van bijna 75 jaar van zijn eerste tot zijn laatste publicatie.

[PMotte]

Torenhoog en mijlen breed
Tonke Dragt

Een geheimzinnige kracht brengt planeetonderzoeker Edu Jansen ertoe tegen de voorschriften in te landen midden in de Venuswouden, die "zijn als vuur zo heet, torenhoog en mijlen breed".

Tonke Dragt werd op 12 november 1930 geboren in Batavia (thans Jakarta, de hoofdstad van Indonesië), waar ze een gelukkige jeugd beleefde. Deze mooie tijd kwam tot een einde toen Japan het land, dat toen nog Nederlands Indië heette, in 1942 bezette. De hele familie Dragt werd net als alle andere Nederlanders in een kamp opgesloten. Toch heeft ze daar niet alleen maar slechte herinneringen aan. In het kamp was er te weinig van alles. Er waren ook te weinig boeken. Dragt ging daarom samen met een vriendinnetje boeken maken. Dat er ook te weinig papier was hield ze niet tegen. Ze schreven op alles wat ze konden vinden: op vreemde stukjes papier, oude blaadjes en zelfs op wc-papier.

Na de oorlog verhuisde de familie Dragt naar Nederland. Hier behaalde Tonke haar diploma H.B.S.-B en volgde ze een opleiding aan de Academie voor de Beeldende Kunsten in Den Haag, waarna ze tekenlerares werd op een middelbare school in Rijswijk. Omdat ze moeite had met orde houden vertelde ze haar leerlingen verhalen. Zo kreeg ze de leerlingen stil en verduidelijkte ze haar opdrachten.


Al snel werden deze verhalen gepubliceerd in het kinderblad "Kris Kras". In 1961 verscheen haar eerste boek, Verhalen van de tweelingbroers. Het jaar daarop verscheen "De brief voor de koning", dat in 1963 tot kinderboek van het jaar werd uitgeroepen.

Gewoonlijk vallen Dragts verhalen onder fantasy, maar "Torenhoog en mijlen breed" is sciencefiction, net zoals "De torens van februari", dat min of meer als een vervolg kan worden beschouwd. Dragt speelt in beide boeken creatief met het verschijnsel "boek", wat ze in veel van haar werk doet, bijv. door meta-opmerkingen in te lassen en te variëren met typografie. "De torens van februari" wordt voorgesteld als een door Dragt gevonden manuscript, dat ze voor publicatie heeft klaargemaakt. In 1971 kreeg Tonke Dragt voor "Torenhoog en mijlen breed" de Nienke van Hichtum prijs. En in 1990 kreeg ze voor "Het geheim van de klokkenmaker" een Vlag en Wimpel. In 2004 werd "De brief voor de koning" bekroond met de Griffel der Griffels.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebrukkt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789025830335 | Gebonden | 234 pagina's | Leopold b.v. | 1969

[PMotte]

Citaat van de dag

Politicians should read science fiction, not westerns and detective stories.

Athur C. Clarke (1917-2008)
Engelse schrijver van sciencefiction en wetenschappelijke artikelen. Hij deed ook aan onderzee-onderzoek en bedacht de geostationaire satellietbaan voor communicatiesatellieten. Hij verkreeg een bachelor 1e klas in wiskunde en fysica aan het King's College te Londen.

[PMotte]

Moet ik eigenlijk bij die jeugdboeken een leeftijdscategorie vermelden?
Voor de boeken van Tonke Dragt werd 12-14 jaar vermeld, maar ik vind dat eigenlijk wat oud. Ik dacht meer aan 10-12.

[Dettie]

Arthur C. Clarke zegt me wel wat. Nooit wat van hem gelezen overigens. Het klinkt wel interessant!

Dettie

[Dettie]

Moet ik eigenlijk bij die jeugdboeken een leeftijdscategorie vermelden?
Voor de boeken van Tonke Dragt werd 12-14 jaar vermeld, maar ik vind dat eigenlijk wat oud. Ik dacht meer aan 10-12.

Ja we plaatsen altijd wel de leeftijdscategorie erbij.

Dettie

[PMotte]

Het einde van het begin
Arthur C. Clarke

'Het einde van het begin' wordt sinds de publicatie in 1953 niet alleen als een sciencefictionklassieker gezien, maar ook als een literaire roman van hoog niveau, geen wonder dat de jaarlijkse prijs voor de beste literaire sciencefictionroman de Arthur C. Clarke Award heet. In de tweede helft van de 20e eeuw zijn de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie in een verwoede militaire strijd verwikkeld om de eerste lancering van een raket. En net op het moment dat de V.S. op het punt staat een lancering uit te voeren, wordt dat verhinderd door enorme ruimteschepen die zich boven de belangrijkste wereldsteden positioneren, bestuurd door de Overlords. Hun bedoelingen lijken goed: oorlog en armoede elimineren, de wereldbevolking verenigen en het uitsterven van de mensheid voorkomen. Maar welke prijs moet daarvoor betaald worden? Betekent hun gestage overname van de aarde het einde van de mensheid… of juist het begin?

Dit boek is dan ook een van de redenen dat Arthur C. Clarke wel eens een religieus auteur wordt genoemd, een trekje van hem dat je ook in sommige korte verhalen terugvindt, zoals "De negen biljoen namen van god". Maar het wordt vooral gesteund door de film "2001, a Space Oddyssey" van Stanley Kubrick, die gebaseerd was op het korte verhaal "The Sentinel". Het boek en de film ontstonden tegelijk.

Andere erg gewaardeerd werk van Clarke is "Rendezvous with Rama", over first contact met buitenaardsen. Ook zijn korte verhalen worden gewaardeerd. Clarke toont zich daarin vaak visionair, doordat hij in staat is droge, wetenschappelijke gegevens in een verhaal om te werken zodat de lezer een duidelijke kijk krijgt op wat die gegevens eigenlijk betekenen, en hoe je die zou kunnen ervaren.

Hoe Arthur C. Clarke erop zou hebben gereageerd, weet ik niet: de Nederlandse versie van "Het einde van het begin" is tegenwoordig alleen maar als e-boek verkrijgbaar.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789020415582 | E-boek | 228 pagina's | L.J. Veen Klassiek | 3 december 2017

[PMotte]

Citaat van de dag

One of the liberating effects of science fiction when I was a teenager was precisely its ability to tune me into all sorts of strange data and make me realize that I wasn’t as totally isolated in perceiving the world as being monstrous and crazy.

William Gibson (1948-)
Amerikaans-Canadese auteur, die samen met enkele anderen cyberpunk-sciencefiction introduceerde: verhalen in de nabije toekomst die het effect van computertechnologie op het individu en de maatschappij behandelden. De term "cyberspace" werd door hem bedacht.

[Dettie]

Mooi citaat weer Peter

Dettie

[PMotte]

Dank je.

[Dettie]

Zeker weten.

In mijn geval was die direct action het ontlenen van boeken uit de bibliotheek met de bedoeling dat ze bij de bieb als gevraagde boeken zouden blijven gelden, zodat ze niet op de lijst van af te voeren boeken zouden verschijnen.
Vandaag heb ik de Nederlandse 1e drie delen van The Hitchhikers Guide gehaald, [...] Die laat ik dan enkele dagen bij mij liggen, lang genoeg om de indruk te wekken dat ze worden uitgelezen, en dan breng ik ze terug. Die boeken lopen dan toch iets minder risico dat ze worden afgevoerd.

Dat heb ik nooit geweten dat het zo werkt.
Daar zou ik ook iets mee kunnen doen.
Als alle verbouwing en huisperikelen over zijn dan ga ik me daar eens in verdiepen.

Dettie

[PMotte]

De man in het hoge kasteel
Philip K. Dick

Anderen plaatsen "De drie stigmata van Palmer Eldritch" (The Three Stigmata of Palmer Eldritch, 1964) en Ubik (1969) van Philip Kindred Dick op de hoogste plaats, maar wij kiezen voor "De man in het hoge kasteel", o.a. wegens de confrontatie tussen verschillende kunstopvattingen die in deze roman een rol spelen in de besluiten die het hoofdpersonage neemt om zijn zaak uit te bouwen.


In de nachtmerrieachtige dystopie "De man in het hoge kasteel" hebben Duitsland en Japan de Tweede Wereldoorlog gewonnen. Noord-Amerika is opgedeeld in verschillende territoria: de westkust is Japans grondgebied, de oostkust maakt deel uit van het enorme nazirijk. In een neutrale bufferzone tussen beide wereldmachten woont de mysterieuze schrijver van een underground bestseller op een bewaakt landgoed, Het Hoge Kasteel. Zijn immens populaire boek, dat verboden is door de Duitsers, is een herschrijving van de geschiedenis, waarin de asmogendheden wél verslagen zijn.


Maar bestaat hij wel echt? En is hij wel wie hij zegt dat hij is? De man in het hoge kasteel biedt een verontrustende inkijk in een alternatieve wereld. Onze 'echte' geschiedenis is in een duister verleden veranderd en de vraag rijst of de werkelijkheid er eigenlijk wel toe doet.


Philip K. Dick (1928-1982) was een van de belangrijkste en invloedrijkste Amerikaanse sciencefictionauteurs. Vanaf 1952 publiceerde hij een groot aantal verhalen en romans. De grootste regisseurs in Hollywood zijn idolaat van zijn werk: Spielberg verfilmde Minority Report; Ridley Scott verfilmde zowel Blade Runner als The Man in the High Castle (Amazon Prime-serie); Denis Villeneuve stond aan het roer voor Blade Runner 2049.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789048845538 | Paperback | 320 pagina's | Lebowski | 26 juni 2020

[PMotte]

Citaat van de dag

Science fiction is for real, space opera is for fun.

Brian W. Aldiss (1925-2017)
Britse auteur, het best bekend voor sciencefiction, schreef ook "Trillion Year Spree: The History of Science Fiction" samen met David Wingrove (1954-)