Thema Oktober 2023 - Science Fiction

[PMotte]

Guido Eekhaut is mij wel bekend.

Als auteur van young adult?

[Marjo]

Ja. Ik zie dat er maar eentje op de site staat, maar ik heb er meer gelezen.
https://www.leestafel.info/guido-eekhaut

[PMotte]

Enigma: Het geheim van de kraken
young adult
Guido Eekhaut

De vijftienjarige Britt woont op Titan — de grootste maan van Saturnus — samen met enkele duizenden vrouwen en de Turing, humanoïde robots. Django, een Turing, neemt Britt mee naar de methaanmeren om er op de Kraken te jagen. Die lijken primitief, maar blijken intelligent en zijn in staat de menselijke geest te beïnvloeden. Kunnen zij de Turing en de mensen helpen met hun grootste ambitie: naar de sterren reizen?
Guido Eekhaut had zijn sporen als auteur voor volwassenen al verdiend toen hij het eerste deel van zijn trilogie "Enigma" publiceerde, en wat al op de eerste pagina opvalt, is dat hij zijn lezers niet onderschat. Nogal wat kinder- en jeugdauteurs neigen ertoe om te moeilijke woordenschat en te lange zinnen te vermijden. Ze zijn daardoor misschien gemakkelijker leesbaar, maar ze voelen ook wel vaak te simpel aan.

Eekhaut is echter niet bang om creatieve woordenschat te gebruiken en daardoor met moeilijkere woorden of langere zinnen aan te komen. Al lijkt het daardoor moeilijker om op gang te komen, het tegendeel is waar. "Enigma 2: De belofte van Infinity" opent met:

"Het eerste wat Britt denk als ze ontwaakt, is: iemand heeft me in een centrifuge gestopt en me een halfuur op de hoogste snelheid laten ronddraaien.
Want alles, maar dan ook alles aan haar lichaam doet pijn. Een diepe, zeurende ik-ben-nog-niet-met-je-klaar pijn." (p. 7)

Een andere young adult sf-trilogie van Guido Eekhaut is "Nomade". "In de zone" is (voorlopig?) een losstaande youg adult sf-roman.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789044834024 | Hardcover | 284 pagina's | Uitgeverij Clavis | februari 2019

[PMotte]

Citaat van de dag

Joy is the essential and final ingredient of science fiction, the joy of discovery of newness.

bron: Philip K. Dick, Paycheck and Other Classic Stories

Philip K. Dick (1928-1982)
Amerikaanse sciencefictionschrijver. Schreef 44 romans en ongeveer 121 korte verhalen. Zijn fictie behandelde diverse filosofische en sociale kwesties, vooral over de aard van de realiteit en de waarneming daarvan door de menselijke geest, en hoe dat onze aard en identiteit vormt. Veel van zijn personages moeten afrekenen met alternatieve realiteiten, illusies, monopolistische bedrijven, drugs, autoritaire regeringen en een verward bewustzijn.

[PMotte]

Tijdmeters
David Mitchell

Op een druilerige zomerdag in 1984 ontmoet de van huis weggelopen tiener Holly Sykes een vreemde vrouw die haar in ruil voor een slok thee om ‘asiel’ vraagt. Pas jaren later zal Holly erachter komen wat voor asiel de vrouw precies bedoelde.


Tijdmeters volgt Holly’s leven. Van haar jeugd in het café in Gravesend tot haar oude dag in Ierland. Van het moment dat ze van huis wegloopt tot het moment dat ze moet overleven in een bijna failliete samenleving. De vroege verdwijning van haar jongere broertje is daarbij een belangrijk raadsel dat haar hele leven blijft doorwerken.


De titel werkt de indruk dat we met een pure sciencefictionroman te maken hebben, maar dat klopt niet helemaal.
Tot en met het tweede deel lijkt het een een opeenvolging van realistische korte romans met wat fantasy. Maar het vierde deel speelt zich af in 2015, en dat is een jaar nadat het boek werd geschreven. Daarna verhuizen we naar 2019, dan 2025 en ten slotte 2043.
Terwijl de eerste delen vooral realisme zijn, sluipt het fantastische element geleidelijk binnen tot het in 2025 een dikke stroom wordt die zich in een bijna-utopische toekomst afspeelt, om in 2043 te eindigen in een apocalyptisch Ierland dat het slachtoffer is van de opwarming van de aarde.


Op het eerste gezicht niet helemaal een opbeurende roman, vooral omdat David Mitchell een heel klassieke opbouw gebruikt: beginnen bij het jonge leven van zijn hoofdpersoon, om te eindigen bij het einde.
In de tussentijd heeft hij ons in de opeenvolgende delen als in realistische korte romans de wereld laten zien door de ogen van die hoofdpersoon en enkele nevenpersonages: de tiener Holly Sykes, een oplichter, een journalist en een schrijver.
Maar Mitchell stuurt de lezer niet naar een hopeloos einde, en kan best wel schrijven. Er zijn boeken waar we meer van ondersteboven waren, maar deze verdient zeker een plaatsje op je lectuurlijst.

David Mitchell schreef ook Number9dream (2001) dat op de shortlist van de Booker Prize stond. Cloud Atlas (2004) won de British Book Awards Literary Fiction, de Richard & Judy Book of the Year award, kwam op de shortlist van de Booker Prize, de Nebula Award for Best Novel, en de Arthur C. Clarke Award. David Mitchell scheef ook artikelen voor kranten, meestal de The Guardian, en vertaalde van het Japans naar het Engels. "Tijdmeters" kwam op de longlist van de 2014 Man Booker Prize. Hij won in 2015 de World Fantasy Award.

David Mitchell is een vertegenwoordiger van een tendens in de sciencefiction waardoor veel uitspraken erover al lang niet meer kloppen. Mitchell heeft gemeenschappelijk met auteurs zoals Stephen Fry (Geschiedenis maken), Michael Faber (Het boek van wonderlijke nieuwe dingen) en Robert Merle (Dolfijnen zijn betere mensen, Malevil) dat ze niet louter sf-schrijvers zijn. Salman Rushdies debuut "Grimus" wordt ook vaak bij sf gerekend, en sommige van zijn boeken steunen op sf-thema's (meestal parallelle werelden).

Eigenlijk is sf nooit geschreven door mensen die alleen maar dat soort verhalen bedachten, op enkele uitzonderingen na, al waren er wel auteurs die hun reikwijdte sterk tot sf en fantasy beperkten. Maar de laatste decennia zijn er heel veel "normale" auteurs die af en toe sf publiceren. En omgekeerd: schrijvers zoals Ursula Le Guin, die bekend werden met sf en fantasy, schakelen soms over naar realistische of historische romans. Trouwens, een die-hard sf-auteur zoals Isaac Asimov schreef veel meer non-fictie dan sf, en schreef ook enkele detectiveverhalen en genoeg fantasy om er een bundel mee samen te stellen.

Het genre als zichzelf profilerend genre ontstond in de V.S., en de term "sciencefiction" verscheen in de jaren 1920 in Amerikaanse tijdschriften. Dat gebeurde in New York, dat op dat moment de stad was waar de meeste boeken ter wereld verschenen. Grote hoeveelheden vereisen een nauwkeuriger ordening, en er was een publiek dat specifiek avonturenverhalen met technische bedenksels zocht. Zowel van de kant van de producenten als van de kant van de lezers was er dus druk om dat type verhalen apart te klasseren. Onderzoek door Brian Aldiss en anderen bewees duidelijk dat er al vóór de Amerikaanse sf-bladen ook in Europa tijdschriften bestonden die voor de oudste sf-bladen konden doorgaan. H.G.Wells en Jules Verne waren trouwens ook geen Amerikanen.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789029093071 | Paperback | 688 pagina's | Uitgeverij J.M. Meulenhoff | maart 2019

[PMotte]

Citaat van de dag

Science fiction at its best should be crazy and dangerous, not sane and safe.

bron: Paul Di Filippo, How To Write Science Fiction

Paul Di Filippo (1954-)
Amerikaanse sf-schrijver en criticus. Publiceerde samen met Michael Bishop (1954-) romans als Philip Lawson. Beiden schrijven cyberpunk.

[PMotte]

Vandaag is de laatste dag van het thema.

Ik ben blij dat ik het heb mogen doen, maar het was soms wel spannend.

Eerst dacht ik: ik ga gewoon mijn bibliotheek af van de A naar de Z, maar al gauw bleek "Het nadeel van oudere boeken is dat ze nergens meer te leen zijn..." (Marjo, 6 oktober). En daar moest ik dus iets op verzinnen. Met andere woorden: verhinderen dat de boeken té oud waren, controleren of je ze nog in de boekhandel kon vinden, zoeken naar wat jongere auteurs (Nu ja: wat is jong? In elk geval was het het beste dat ze niet dood waren, en dan schrik je soms wel eens. Sommige mensen sterven nu eenmaal vroeg.)

En toen bleek het toch allemaal niet zo gemakkelijk meer te zijn, vooral omdat er tegenwoordig niet zo veel sf meer in het Nederlands verschijnt. Wel nog bij kleine uitgeverijen, maar hun kwaliteitsnormen liggen blijkbaar niet altijd zo hoog. Vanaf het einde van de jaren 1960 tot de jaren 1980, en zeker in de jaren 1970, zijn we als sf-liefhebber verwend geweest. Zelfs minder bekende auteurs zoals Lloyd Biggle jr. en Doris Piserchia werden vertaald (allebei aanbevolen - als je ze nog vindt...).

Maar tegenwoordig mag je van geluk spreken als de nieuwe Adrian Tchaikovsky of Andy Weir verschijnt.

Overigens is de scene ook veranderd. Vroeger verscheen sf bijna altijd in reeksen. We hadden de Bruna SF-reeks, Meulenhoff-sf, Born Nova SF... Prisma had geen aparte sf-reeks, maar er stonden duidelijk dikke rode letters SF op de rug van de boeken. Alleen auteurs zoals Huxley en Orwell verschenen niet in sf-reeksen. Zij waren "literair" en werden als "literaire" boeken uitgegeven. Wat betekent dat ze vier keer zo duren waren (4 keer zo duur!). Dus op enkele uitzonderingen na waren de boeken gemakkelijk te vinden.

Maar tegenwoordig zijn er geen aparte reeksen meer. Alleen enkele kleine uitgeverijen profileren zichzelf nog als sciencefiction- en fantasyuitgevers. Om het allemaal nog moeilijker te maken, hebben veel schrijvers de aversie voor de term "sciencefiction" laten vallen, en schakelen ze al eens naar het genre over, zoals Stephen Fry, Michael Faber, David Mitchell, Cormac McCarthy en nog vele anderen tegenwoordig bewijzen. Dat is enerzijds een goede zaak voor sf: het is geen paria van de literatuur meer. Anderzijds wordt het wel een stuk moeilijker om de werken nog te vinden.

[PMotte]

En van de discussies heb ik ook genoten.

[Dettie]

Hoi Peter,

Ik heb ook genoten van jouw aandeel op Leestafel. Het was heerlijk om zonder gewetenswroeging bezig te kunnen zijn in mijn huis. De verbouwing/en nieuwe vloer was erg intensief en bewerkelijk. Het hele huis moest leeg, eigenlijk een complete verhuizing. Maar het is allemaal gelukt, mede dankzij jou en het met een gerust achter kunnen laten van Leestafel.
Het was ook bijzonder om te ervaren hoe het na ca. 19 jaar is om eens een maand niets te doen aan Leestafel. Het beviel me wel haha.
Dus als je behoefte voelt om door te gaan...

Dat het soms wat spannend is, snap ik helemaal. Er zijn soms thema's waarbij je echt de boeken bij elkaar moet sprokkelen, omdat het aantal boeken over het thema toch tegenvalt. Hele klus dan hè.

Wat ik zo bijzonder vond, is dat je bij elk boek een persoonlijk verhaal had én in de tijd plaatste. Dat vond ik echt erg leuk en heb er ook weer veel van geleerd. Heel erg bedankt voor al je werk!!


Dettie

[Marjo]

Ik sluit me bij de dankzegging aan! Het zou echt saai geweest zijn zonder jouw werk!
Petje af dat je dit een hele (lange!) maand hebt volgehouden!

[PMotte]

Ik heb ook genoten van jouw aandeel op Leestafel.

Dank je wel!

Het was heerlijk om zonder gewetenswroeging bezig te kunnen zijn in mijn huis. De verbouwing/en nieuwe vloer was erg intensief en bewerkelijk. Het hele huis moest leeg, eigenlijk een complete verhuizing.

Ja, daar komt erg veel bij kijken.

Maar het is allemaal gelukt, mede dankzij jou en het met een gerust achter kunnen laten van Leestafel.

Nogmaals dank voor de dank. Het is graag gedaan.

Het was ook bijzonder om te ervaren hoe het na ca. 19 jaar is om eens een maand niets te doen aan Leestafel.

Ik vind het sterk dat je dat zo lang hebt volgehouden.

Dus als je behoefte voelt om door te gaan...

Ik zal het onthouden, maar voorlopig niet.

Dat het soms wat spannend is, snap ik helemaal. Er zijn soms thema's waarbij je echt de boeken bij elkaar moet sprokkelen, omdat het aantal boeken over het thema toch tegenvalt. Hele klus dan hè.

Zeker. Ik heb tijdens die maand zelf het een en ander bijgeleerd over sf. Dat de benadering zo sterk veranderd, is bv. Toen ik een tiener was, was dat wel even anders. Toen zei je tegen een leraar best niet dat je graag sf las. Want...

Wat ik zo bijzonder vond, is dat je bij elk boek een persoonlijk verhaal had én in de tijd plaatste. Dat vond ik echt erg leuk en heb er ook weer veel van geleerd.

SF was het onderwerp van mijn afstudeerscriptie. En daarna gaf ik 13 jaar lang een blad uit dat veel sf, f en h behandelde. Dus, ja, ik had er wel wat mee te maken, toen. Soms vreesde ik dat mijn bijdragen voor Leestafel te lang zouden zijn, maar gewoon de flaptekst overnemen was iets dat ik vanaf het begin niet wou doen, omdat flapteksten soms nogal nietszeggend kunnen zijn.
Ook vond ik: 31 dagen is eigenlijk maar plaats voor 31 boeken, en dat is voor een genre zoals sf weinig. Dus begon ik er geleidelijk wat extra boeken en auteurs in te moffelen.

[PMotte]

Ik sluit me bij de dankzegging aan! Het zou echt saai geweest zijn zonder jouw werk!
Petje af dat je dit een hele (lange!) maand hebt volgehouden!

Dank je wel!

[PMotte]

Ik weet niet wat er morgen zal gebeuren voor het thema van november. 1 november zal een overgangsdag worden, neem ik aan, maar ik zal het themaboek van vandaag nu al naar het forum overbrengen, zodat wie het thema vanaf morgen verzorgt, de vrije hand heeft.

[PMotte]

De tijdmachine
H.G. Wells

Herbert George Wells heeft veel thema's uit de literatuur aangekleed als sciencefiction. Zijn redenering was dat in een technologisch en wetenschappelijk tijdperk de verdwenen geloofwaardigheid van de priester en de magiër was vervangen door de geloofwaardigheid van de technicus en de wetenschapper.


Alhoewel ook Edgar Allan Poe al sommige van zijn personages in de tijd had laten reizen, was het pas met de debuutroman "The Time Machine" (1895) door Wells dat het onderwerp wetenschappelijk werd benaderd. Maar Wells had zijn personage niet alleen maar naar de tijd gestuurd om hem daar getuige te laten zijn van een schijn-utopie. Hij liet hem nog verder reizen, waardoor hij ook voor de eerste keer de "future history" introduceerde. De "toekomstgeschiedenis" is een bijna onvermijdelijk gevolg van het schrijven van reeksen die zich in de toekomst afspelen. De "Foundation" van Isaac Asimov was een voorbeeld, maar zijn trilogie bestond in feite uit slechts 4 korte verhalen en 4 novellen. De future history van Frank Herbert, "Dune", was een hele reek lijvige romans.


Een ander thema dat Wells openbrak, was biologische manipulatie met "Het eiland van dr. Moreau" (1896), dat nog enigszins steunt op "Frankenstein" van Mary Shelley, omdat beide auteurs met bestaande lichaamsdelen werken. Terwijl Mary Shelley haar dr. Frankenstein dode lichaamsdelen liet gebruiken, koos Wells voor operaties door zijn dr. Moreau van levende wezens. Een interessante variant daarop schreef Frederik Pohl, die in "Man Plus" (1976) een mens laat ombouwen om hem biologisch geschikt te maken voor leven op Mars.


De interplanetaire oorlog werd geïntroduceerd door "De oorlog der werelden" (1898), wat een stroom aan verhalen over oorlogen in de ruimte en met buitenaardsen veroorzaakte.


Maar er waren ook enkele thema's die Wells nooit aanboorde, maar waar recentere auteurs wel mee bezig zijn, zoals Frank Schätzing (1957-). Hij heeft het over klimaatverandering in "De Zwerm" (2005), een nieuwe type wapen in "Geluidloos" (2007), nieuwe energiebronnen in "Limiet" (2010), en artificiële intelligentie in "Die Tyrannei des Schmetterlings" (2018)
(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789049901097 | Paperback | 158 pagina's | Uitgeverij Pantheon | 27 oktober 2017

[PMotte]

Citaat van de dag

Science fiction isn’t just thinking about the world out there. It’s also thinking about how that world might be—a particularly important exercise for those who are oppressed, because if they’re going to change the world we live in, they—and all of us—have to be able to think about a world that works differently.

Samuel R. Delany (1942-)
Amerikaanse schrijver en criticus. Zijn fictie is vooral sf. Romans: Babel-17, The Einstein Intersection (beide wonnen de Nebula Award). Won 4 Nebula awards en 2 Hugo Awards. Was van 1975 tot 2015 professor voor English, Comparative Literature, en/of Creative Writing aan de SUNY Buffalo, SUNY Albany, de Universiteit van Massachusetts Amherst en de Temple University


En als uitsmijter: Citaat van de maand

Realisme in de literatuur is voor wie sciencefiction niet aankan.

Peter Motte (1966-)
Vlaams-Nederlandse technisch vertaler, webschrijver en -redacteur, publicist, tijdschriftredacteur, criticus en auteur.

[PMotte]

Nog eentje, om het af te leren:



Jaarboek Ganymedes 23
Red. Vincent van der Linden, Paul van Leeuwenkamp, Remco Meisner

Het werd een tijd onderbroken, maar in 2013 kwam het terug: het jaarboek "Ganymedes" dat vanaf 1976 Vlaamse en Nederlandse sciencefiction- en fantasyverhalen bij elkaar bracht, verzameld door Vincent van der Linden (de echte naam van de auteur Thomas Wintner). Uitgeverij A.W. Bruna bracht het aanvankelijk uit als pocket, maar stopte ermee doordat de verkoop van sciencefiction zakte. Het leek of "Ganymedes 9" het laatste deel zou worden, maar met de jubileumeditie "Ganymedes 10" in gebonden vorm met stofomslag deed Bruna in 1986 nog een laatste poging. Het mocht echter niet baten. Drie jaar later, in 1989, spande de kleine uitgeverij Diram samen met Vincent van der Linden zich nog in voor "Ganymedes 11", en al zocht Vincent jarenlang naar een uitgeverij om ermee door te gaan. Het lukte niet. Hij overleed op 1 september 2012 te Helmond zonder dat "Ganymedes 12" ooit het licht zag. Hij was geboren in Helmond op 10 juni 1934.
Maar in 2013 verscheen er onverwachts een "Ganymedes 13" bij de Stichting Fantastische Vertellingen. Samensteller Remco Meisner liet opzettelijk het 12e deel achterwege. Hij koos weer voor een handig pocketformaat, en zorgde ervoor dat er weer elk jaar een bundel verscheen met wat Jaap Boekestein de drie zusters der dromen noemde: sciencefiction, fantasy en horror.

ISBN 9789078499640 | Pocket | 329 pagina's | Uitgeverij Stichting Fantastische Vertellingen, Rare Boekjes-reeks deel 64 | 2023

[Renate]

Ik heb ook genoten van het thema en ook weer wat dingen op m'n lijstje gezet. Wat mij betreft mag het thema nog eens terugkomen.

[PMotte]

Ik weet niet of het een tweede keer even goed kan zijn. Het zou zo'n typische teleurstellende sequel kunnen worden.

[Renate]

Nou, ik heb nog wel wat dingen gemist, zoals Jack Vance. Of Terry Pratchet nog onder science fiction valt, weet ik niet.

[PMotte]

Ja, dat is natuurlijk ook waar. Maar een van de problemen was dat de boeken nog te vinden moesten zijn. Dat beperkt de keuze nogal.

[PMotte]

Op basis van het oktoberthema Science Fiction heb ik een boekje samengesteld. Daarvan heb ik net 10 exemplaren in kleur gemaakt om op nieuwjaar aan de familie uit te delen. Hopelijk kan ik het nog wat verder uitwerken en er een degelijke uitgever voor vinden.

[Dettie]

Kijk! Dat is het betere werk.
Het zou geweldig zijn als het lukt een uitgever te vinden Peter.

Dettie

[PMotte]

Dank je. Ik hoop dat het me lukt.