Er valt geen mus van het dak ...

Van alles en nog wat over boeken, literatuur enz.
(o.a. leesuitdaging 2022)
Marjo
Berichten: 25828
Lid geworden op: 16 Mei 2004, 21:01

Er valt geen mus van het dak ...

Berichtdoor Marjo » 25 Jun 2019, 16:38

‘De mussen vallen van het dak’ of ‘De mussen vallen dood van het dak’ (vaak aangevuld met ‘van de hitte’) betekent dat het ontzettend warm weer is.

De uitdrukking is – in een iets andere vorm – voor het eerst aangetroffen in 1839, in de bekende verhalenbundel Camera Obscura van Hildebrand (pseudoniem van Nicolaas Beets). Een van de verhalen in dat boek begint als volgt: “Het was een brandendheete vrijdagachtermiddag in zekere Hollandsche stad: zoo heet en zoo brandend, dat de mosschen op het dak gaapten, ’t welk, op gezag der Hollandsche manier van spreken, de grootste hitte is, die men zich voor kan stellen.” (De tekst is te lezen via de DBNL.)

Hildebrand heeft het dus over “mosschen” die “gaapten”. Met mosschen bedoelde hij mussen; de schrijfwijze mos(ch) was lange tijd een variant van mus. Er wordt weleens gedacht dat het in deze uitdrukking om mos zou gaan dat op daken groeit, maar dat is niet juist. De uitdrukking komt al in de negentiende eeuw vaker voor met musschen die zitten te gapen van de hitte dan met mosschen.

Hoe en waarom gapen veranderd is in vallen, is niet duidelijk. Misschien vond men mussen die dood van het dak vielen van de hitte gewoon een sterker beeld dan mussen die zitten te gapen van de hitte. In 1859 stond in het tijdschrift Het Vaandel: “Het was zo heet, dat de mosschen van het dak vielen.”

Er bestaat nog een uitdrukking met vallende mussen: ‘Er valt geen mus van het dak zonder dat het zo bedoeld is.’ Hiermee is bedoeld: ‘alles gebeurt met een reden, alles is voorbestemd’. Deze uitdrukking gaat terug op de Bijbel. In Matteüs 10:29 staat: “Wat kosten twee mussen? Zo goed als niets. Maar er valt er niet één dood neer als jullie Vader het niet wil”. Hiermee wordt bedoeld dat mussen weinig waard zijn, maar dat God toch ook voor zulke dieren zorgt.

‘Er valt geen mus van het dak zonder dat het zo bedoeld is’ is vooral een vaste uitdrukking onder schrijvers en letterkundigen. Het Nieuw Bijbels Lexicon (2005) vermeldt dat het dan vooral gaat om “de almacht van de auteur ten opzichte van het verhaal dat hij vertelt”.

Bron: https://onzetaal.nl/taaladvies/mussen-v ... an-het-dak

Dettie
Site Admin
Berichten: 44026
Lid geworden op: 01 Jan 1970, 02:00
Contact:

Re: Er valt geen mus van het dak ...

Berichtdoor Dettie » 26 Jun 2019, 13:32

Het blijft altijd leuk, de herkomst van gezegdes of woorden te weten.

Grappig van mosschen naar musschen naar mussen...

Heerlijk om te lezen!

Dettie


Terug naar “Diversen - proza”

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 17 gasten