Jonathan Dee - Privileges

[Dettie]

Het boek laat je ontredderd en met een leeg gevoel achter.

zie http://www.leestafel.info/jonathan-dee

Dettie

[Marjo]

Wat een verhaal heb je er van gemaakt! Het trekt mij niet. Hoe kwam jij er bij dit te lezen?

[Dettie]

Door de aanbeveling van de uitgever, daardoor leek het me wel wat. Zie hieronder. Vooral dat op het verkeerde been zetten trok me wel. En deze uitgever heeft vaak goede romans.


Het huwelijk van Adam en Cynthia Morey is werkelijk perfect: deze twee jonge, slimme, sociale en chronisch ongeduldige mensen lijken voor elkaar gemaakt te zijn.

Ze krijgen vroeg kinderen en hebben een onwankelbaar geloof in hun toekomst. Ze worden eerst rijk, en dan stinkend rijk. De jaren gaan voorbij, de kinderen groeien op in een vanzelfsprekende overdaad. En juist zij worstelen met de privileges.
Dee schreef een wervelend én provocerend verhaal over leven in grote rijkdom, innige familiebanden en één altijd durende liefde. Hij speelt genadeloos met het verwachtingspatroon van de lezer en zet hem constant op het verkeerde been.


Dettie

[Marjo]

En je vind dat dat dus tegenvalt? Je hebt het wel over plotselinge wendingen, maar is daaromheen het verhaal niet mooi?
Hoe is de stijl eigenlijk? Je vertelt wel het verhaal, maar vind je het wel of niet goed geschreven?

[Dettie]

Het verhaal springt af en toe onverklaarbaar en onverwacht over op een ander personage. Je moet soms goed opletten over wie het nu weer gaat. [...]

Het hele verhaal is nogal koel gebracht en toch broeit er onderhuids steeds iets. Het verhaal zelf kabbelt maar voort en eigenlijk begint dat perfecte stel je knap te vervelen. Veel ruggengraat tonen ze niet, hun medemens interesseert ze nauwelijks. [...].

De gebeurtenissen staan los van elkaar maar denderen wel in een sneltreinvaart voorbij.

Het boek laat je ontredderd en met een leeg gevoel achter. Er is weinig balans in het verhaal. Al het enerverende wordt in het eind van het verhaal gestopt en de gebeurtenissen volgen elkaar zo snel op dat je het nauwelijks bij kunt benen. Het enige voordeel is dat het slaperige gevoel dat het boek aanvankelijk opwekte helemaal verdwenen is. Maar zo abrupt als alle actie opkwam zo plotsklaps is het ook weer voorbij.

Tot mijn verbazing, maar misschien mis ik de essentie van het verhaal, was het boek genomineerd voor de Pulitzerprijs 2011.
Ik ken betere boeken die zo'n prijs denkelijk meer waard zijn.

Met het bovenstaande bedoel ik ook de stijl. Ik had nu alleen mijn mening IN het verslag verweven ipv onderaan.
Kennelijk is verandering niet altijd verbetering want het komt dus niet over hoe ik het geschreven vind.

Dettie

[Marjo]

Dit vertelt mij inderdaad niet hoe de stijl is, maar hoe de schrijver het in elkaar heeft gestoken. Ik bedoel: je kan een kortaffe staccatostijl hanteren, of juist in lange vloeiende zinnen vertellen. Met alle variaties daaromheen. Ik wilde weten of je het op zich wel prettig lezen vindt.
Als je zegt dat het stel je irriteert, is dat dan vanwege het verhaal dus omdat ze doen wat ze doen? Of is dat ook omdat het warrig geschreven is?
(pff, moeilijk uit te leggen wat ik wil horen)

[Dettie]

Je weet ik ga altijd helemaal op in een verhaal en voor mij zitten stijl en het verhaal aan elkaar vast. Ik kan het haast niet los van elkaar zien. Ik lees soms boeken waarvan de zinnen me storen zoals enorm lange zinnen met veel toevoegingen tussen de komma's e.d. Of vreemde vergelijkingen zoals ik aangeef bij het boek De overtreders van Marente de Moor. Bijv: Onkruid dat met gebalde vuistjes omhoog komt of Een gezicht dat op een kussen ligt (alsof alleen dat gezicht daar ligt) e.d.
Als ik een boek goed vind blijkt vaak dat het verhaal heel helder en met vrij korte zinnen geschreven is. Maar dat is dus niet iets wat mij tijdens het lezen opvalt en ik let daar ook niet erg op tijdens het lezen als ik eerlijk ben.
(Wel slecht voor een 'recensent' denk ik. )

Ik zou dit boek erbij moeten pakken om te kijken hoe het geschreven is en dan nog geloof ik niet dat ik het los van het verhaal kan zien. Ik bedoel bijv. met 'koel gebracht' dat iets erg afstandelijk geschreven is, houdt dat niet de stijl in? De schrijver schrijft het verhaal afstandelijk, hij kan ook met warme bewoordingen schrijven. Hij kan je het verhaal in trekken en dat doet hij in dit geval niet, hij houdt bewust afstand omdat dat ook bij de karakters past. Dat heeft naar mijn gevoel ook met stijl en taal te maken. Als ik echt op de zinnen zelf en de stijl moet gaan letten dan ontgaat mij het verhaal denk ik. Het een is voor mij erg met het ander verweven...

Toch... - uitzonderingen bevestigen de regel - heeft bijvoorbeeld Gloed van Marai heel lange zinnen maar die zijn inhoudelijk zo boeiend en mooi geformuleerd dat het mij niet stoorde (ik weet dat ze jou wel stoorden)
Met 'er is weinig balans in het verhaal' bedoel ik ook het geschrevene zelf. De schrijver heeft de gebeurtenissen op het eind heel heftig gemaakt. Dat is toch ook een schrijfstijl? Een keuze van de schrijver. Een schrijver kan ook kiezen om alles uit te smeren doorheen het verhaal. Op de manier waarop een verhaal weergegeven wordt herken je ook vaak een schrijver, zijn stijl. Thomas Roozenboom zal niet gauw van zijn werkwijze, zijn opbouw van een verhaal, afwijken bijvoorbeeld en daaraan herken je o.a. ook de schrijver.

Maar om antwoord op je vraag te geven. Privileges leest makkelijk weg, is soms saai, het woordgebruik is niet moeilijk. Het woordgebruik die met name Cynthia en April af en toe hanteren is soms grof. Alles wordt rechtstreeks bij de naam genoemd. Gelukkig komt het niet al te veel voor in het boek. Het stel irriteert omdat ze eigenlijk niets voorstellen maar ook omdat ze zo karakterloos zijn neergezet door de schrijver. Met andere woorden, het zijn geen echte karakters geworden. Het verhaal is niet warrig geschreven maar er zitten soms vreemde overgangen in.

Dettie
die met liefde het boek naar je opstuurt

en het ook moeilijk vindt om duidelijk te maken wat ze bedoelt

[Marjo]

Onderweg naar elders dacht ik er nog eens over na: het is het verschil tussen de opbouw van een verhaal en de opbouw van zinnen. Natuurlijk staat dat niet helemaal los van elkaar, maar je kan het wel degelijk uit elkaar halen.
Als een verhaal je al niet helemaal aanstaat kan de vorm van de opbouw, zowel van verhaal als van zinnen, je beginnen te irriteren. Of je kan juist denken dat het mooi geschreven is en dan lees je daarom toch door.
Als de stijl en het verhaal in overeenstemming is met elkaar - en ik begrijp nu toch dat dat hier het geval is - en je vindt het verhaal niet boeiend, nou dan denk ik dat je het geheel niks vindt.
Wat je zegt: ik zou het zelf kunnen beoordelen, maar ik zei al: het trekt mij helemaal niet, dus hoelang zou het dan liggen te wachten?

[Dettie]

Onderweg naar elders dacht ik er nog eens over na: het is het verschil tussen de opbouw van een verhaal en de opbouw van zinnen. Natuurlijk staat dat niet helemaal los van elkaar, maar je kan het wel degelijk uit elkaar halen.

Ja dat is ook zo natuurlijk. Ik loop er ook steeds aan te denken. Kun je het een los van het ander zien?
Hafid Bouazza schrijft prachtige zinnen met schitterende nieuwe woorden maar ook zijn boeken vind ik nauwelijks om door te komen omdat door die mooie zinnen het verhaal nauwelijks te volgen is. 'Een egel, een blad als een beukelaar op zijn rug, daggelt tussen het gewarte.' Een zin die ik al vaak aangehaald heb en erg mooi vind maar als een boek is opgebouwd uit dit soort fraaie zinnen ben je er ook nog niet. De zinnen moeten goed zijn én het verhaal moet goed zijn.
Ilja Leonard Peijffer maakte een mooie vergelijking, iemand die schildert is nog geen Rembrandt. Het is de hoogstaande techniek die het tot een kunstwerk maakt. Verder schrijft hij:

"Een slechte verteller is in staat het spannendste gegeven te verpesten, terwijl een goede verteller een spannend verhaal kan maken van het minst interessante materiaal.[...]
Een goede verteller kan een bloedstollend epos maken over een eekhoorntje dat op zoek is naar een beukennootje of over een regendruppel die op het punt staat van een berkenblad naar beneden te vallen.
Het gaat om de manier waarop het verteld wordt. Het publiek luistert naar de vorm niet naar de inhoud. Het gaat om de techniek. Goed schrijven is techniek. Een verhaal is techniek, spanning opbouwen is techniek. De lezer laten zwijmelen is techniek. Een verhaal wordt alleen spannend wanneer het op een technisch geraffineerde manier spannend wordt gemaakt.[...] Er bestaat geen inhoud los van de vorm, omdat de inhoud pas gaat werken door de vorm."

Dit bedoelde ik met dat ik het moeilijk vind om inhoud en stijl apart te bespreken. Het een heeft zoveel met het ander te maken.
De vorm die Jonathan Dee gebruikt vind ik niet prettig. Hij springt plotseling over op andere personages, alsof je aan het zappen bent. Hij propt allerlei aangrijpende gebeurtenissen in het eind van het boek terwijl het begin maar voortkabbelt en zelfs vervelend, bijna saai is. Hij maakt geen levende personages maar eerder plastic poppen die geluid geven. Dat is techniek, het verhaal is in onbalans. Hij heeft bijvoorbeeld een flink stuk nodig om de bruiloft van Cynthia en Adam te beschrijven met allerlei zijsprongen in dat gedeelte van het verhaal die totaal niet relevant zijn. Maar aan het eind van het boek zijn er gebeurtenissen die wel om veel ruimte vragen maar die niet krijgen. Daardoor voel je dat het verhaal niet prettig is, de vorm klopt niet.
Maar dat heb ik vaker bij Amerikaanse schrijvers.
Het eind gaat altijd heel snel, het lijkt wel alsof ze een beperkt aantal bladzijden mogen volschrijven. Ze beginnen heel rustig en bij het naderen van het aantal 'toegestane pagina's' lijkt het alsof ze denken, hoe brei ik er nu snel een slot aan? en dan gaan ze allerlei kunstgrepen toepassen. Dat gebeurde, in mijn ogen, ook weer met dit verhaal.

Dettie

[Marjo]

Ik weet nu in ieder geval veel over de opbouw van het verhaal! Je hebt er over na moeten denken...ik hoop dat je dat niet vervelend vond?

[Dettie]

Ha jij maakt je er nu makkelijk van af! Die opbouw had ik al verteld in mijn verslag dus dat was niets nieuws
Nu jij weer hoor! Je wakkert het zelf aan! Want vind je bijv. van mijn antwoord? Snijdt het hout wat Pfeijffer zegt of ben je het er helemaal niet mee eens, wat vind jij? vertel vertel...

Dettie
die het zeker niet vervelend vond

[Marjo]

Gebrek aan tijd dit weekend..
Vooruit dan.

Je kan het los van elkaar zien vind ik, maar natuurlijk is een zin van invloed op een verhaal en een verhaal wordt gevormd door zinnen. Ik vind Erwin Mortier een voorbeeld van een schrijver die prachtige zinnen schrijft en daarmee ook een mooi verhaal maakt. Alleen is dat - in mijn ogen - bij zijn laatste boek doorgeslagen. Daar kon hij mij niet bij de les houden.
Dat is een van de uitersten, zoals er ook boeken bestaan die mij wel nieuwsgierig maken naar de afloop, maar waar de zinsbouw er voor zorgt dat ik daar in ijltempo naar toe snel. Ik heb even geen voorbeeld paraat, maar ze zijn hier ook wel langsgekomen.
Over het algemeen is in een boek dat wij goed noemen de opbouw van de zinnen en het verhaal in overeenstemming.

Als Pfeiffer zegt: 'er bestaat geen inhoud los van de vorm' dan blijft die vorm nog steeds bestaan uit zowel opbouw van zinnen als een opbouw van verhaal.
Onder de opbouw van een verhaal versta ik bijvoorbeeld een indeling in vertellers, in wisseling van tijd, cliffhangers al of niet. Dat soort dingen.
Maar zinnen, dat is het gebruik van bijvoeglijke naamwoorden, van bijzinnen, poëzie (jawel!).
Voor mij zit er een verschil in.
Dit laatste was mijn vraag eigenlijk: zijn de zinnen zodanig opgebouwd dat je er toch plezier in hebt bij het lezen?
Blijkbaar leidt het verhaal in dit boek af, voor jou, maar het is iets waar ik altijd wel op let. Onwillekeurig hoor, het valt me gewoon op.

[Dettie]

- De boer kwam de stal in en molk de koe
- De boer stapte de naar hooi geurende stal in, gaf Bertha een liefdevol klopje op haar flanken, plaatste de emmer onder haar uiers en begon te melken.

Zin twee is natuurlijk veel sprekender en roept gelijk beelden op. Wat in de eerste zin staat, neem je voor kennisgeving aan.
Dankzij de zin heb je een verhaal. Het ligt eraan hoe je de zinnen schrijft en hoe je ze achter elkaar zet of een verhaal al dan niet boeiend wordt. (dit bedoel je denkelijk met je vraag.)
Je hebt het ook met grappen vertellen, de een kan het, de ander niet. Ook al vertellen ze dezelfde grap de een maakt het verhaal net boeiender, grappiger dan de ander en dat komt door de vorm waarin hij het giet en welke taal hij gebruikt.
Ander voorbeeld: Een koele kille man zal niet roepen, "dag lieve schat ik heb je zo gemist." Dan voel je dat de inhoud niet klopt en wordt het personage ongeloofwaardig.
Erwin Mortier kan inderdaad prachtig schrijven, hij neemt je mee door zijn taalgebruik die bij de omgeving en personages past.
Maar als bijvoorbeeld een boek over een rondlummelend jong persoon gaat dan erger jij je enorm daaraan. Het boek wordt dan meestal als 'niet goed' gekenmerkt ongeacht de gebruikte taal of zinopbouw. Dat bedoel ik met het blijft moeilijk om taal en inhoud te scheiden.

In dit boek, Privileges, komen verschillende personages voor en die hebben allemaal hun eigen taalgebruik en het naar hun karakter relevante zinsgebruik. Cynthia is kort van stof en grof. Jonas is de filosoof en gebruikt ook veel meer filosofische taal en de zinnen zijn daar aan aangepast. Er is een leraar die bijna bezeten van kunst is en daar hele verhandelingen over houdt met de daarbij behorende taal en zinsopbouw. Ik kan echt niets zeggen over de zinnen zelf alleen over de sfeer die ze oproepen.
Wat mij stoort aan het boek is dat het allemaal net te afstandelijk is. Het enige wat ik eventueel kan zeggen is dat de schrijver geen diepte weet aan te brengen. Niemand wordt een echt persoon. En de opbouw vind ik slecht. Ik kan er niet meer van maken.
Het boek komt op mij over als de zin De boer kwam de stal in en molk de koe.

Dettie

[Marjo]

Ik probeer altijd nuances aan te brengen, niet zeggen 'het is niet goed', maar 'ik vind het niet goed'. Voor mij is dat een heel verschil. Op het moment heb ik ene boek onderhanden dat qua verhaal niets voor mij is. Ik moet het toch op zijn merites beoordelen, dus nu moet ik wel op andere dingen gaan letten: de vorm van het verhaal en de manier van schrijven. Ik word er met mijn neus op gedrukt nu.
Ik hoop dus dat ik het commentaar bij een boek over een rondlummelend jongmens ook genuanceerd breng. Ik hou daar niet van en ik vind het niet goed. Maar ik meen toch ook wel eens gezegd te hebben dat het goed geschreven was al stond het mij niet aan. Geen idee bij welk boek dat was..

Over het boek waar dit allemaal bij staat: als het sec over een koe gaat die de boer melkt, dan weet ik genoeg.
Dat is een stijl die ik niet prettig vind. Hoewel: als jij zegt dat de schrijver voor verschillende personages verschillende manieren van spreken hanteert: dat is toch wel weer knap.

[Dettie]

Ja je hebt gelijk vaak zeg je dat jij het niet goed vindt, er niet van houdt.
Er is inderdaad een boek van zo'n rondlummelaar dat jij wel goed vond maar ik weet ook niet meer welk boek dat was. Lipari misschien?
Voor het merendeel houd je er echter niet van en dan moet het een knap schrijver zijn om je over de streep te trekken.
Dat geeft maar aan hoe lastig inhoud en gebruikte taal te onderscheiden is in verband met een oordeel geven over een boek.
Ik vind dat tenminste heel moeilijk en kan het ook eigenlijk niet.

Nee, gek genoeg is het niet knap die verschillende manieren van spreken van mensen in het boek. Het is allemaal erg cliché. het verwende kreng praat verwend maar niet boeiend, de 'folosoof' praat zogenaamd filosofisch maar is niet echt een filosoof in zijn woorden. enz.

Dettie

[Marjo]

Ha nou, je hoeft het dus echt niet op te sturen!!!

[Dettie]

Ook toevallig, ik lees net een interview met Carlos Ruiz Zafon en wat zegt hij?

Wat is volgens jou het geheim van het succes van jouw boeken en Het kerkhof der vergeten boeken?
Ik denk dat de populariteit van mijn boeken, of eigenlijk van de meeste romans, vooral bepaald wordt door de manier waarop het verhaal verteld wordt, door de taal die gebruikt wordt, hoe de structuur in elkaar steekt en wat de stijl is, veel meer nog dan door waar een boek over gaat. Vaak zijn we geneigd het geheim van het succes te zoeken in de zaken die duidelijk aan de oppervlakte liggen, maar je vindt het geheim vooral in de uitvoering (een paar uitzonderingen daargelaten).

Dettie

[Marjo]

Een man naar mijn hart dus. Toch heb ik er voor gekozen gisteren om niet naar het interview met hem te gaan.
Nou ja, ik wist dit ook nog niet natuurlijk.