Marcellus Emants - Een nagelaten bekentenis (samenleesboek augustus 2007)

[Grada]

Ach jee, Een nagelaten bekentenis van Emants!
En ik had nog wel zo geopteerd voor Kellendonk.


'k Ben zeer benieuwd wat jullie ervan vinden. Minstens de helft van mijn jaar werd zwaar depressief van dat boek, toen ze het moesten lezen voor hun literatuurlijst moderne letterkunde.
Inclusief ikzelf.... Dus jullie zijn gewaarschuwd.
Maar goed, ik ga het gewoon weer eens lezen, dan voor de derde keer.

Aan Ultramarijn moet ik nog beginnen. Het regent hier pijpenstelen, anders zou ik op mijn fietsje springen om naar de bieb te begeven, maar ik ga me nu lekker op de bank installeren met Esau van Philip Kerr. Smullen geblazen want errrug spannend.....

Ariadne

N.B. Hier is Een nagelaten bekentenis ook te lezen

http://www.dbnl.org/tekst/eman001nage01 ... 1_0001.htm

------

[berdine]

We moeten maar zorgen dat we in een positieve stemming zijn als we aan het boek gaan beginnen, als het zwarte beeld dat Ariadne ons schetst klopt

[Dettie]

Ja, inderdaad, ik had er helemaal zin in maar niet in een depriboek.
Maar we zien wel, wie weet valt het mee.

Dettie

[Grada]

Nee, zoals ik al zei: ik had inderdaad ook niet op dit boek gestemd (ook al doe ik de cursus), maar op Mystiek lichaam van Frans Kellendonk.
Ook niet echt vrolijke kost trouwens.(grijns)

En een somber boek? Tja...
De titel doet al vermoeden dat het niet een vrolijke boel zal zijn.
Het gaat om 'Een nagelaten' (ofwel 'er is iemand overleden') 'bekentenis' (ofwel 'er valt iets op te biechten: een misdaad?....').
En dat dan ook nog van een naturalist...
Dan ben je wel zo'n beetje gewaarschuwd, niet dan, ja toch?

Ik denk maar zo: Als jong mens, zoals in mijn geval eerstejaars studente Nederlands, ben je meestal erg ontvankelijk voor van alles en nog wat.... Ik mag hopen dat de grond onder de voeten zo'n dertig jaar later steviger aanvoelt. Dat verwacht ik toch wel. De tweede keer was al minder erg dan de eerste.....

Maar ik ben benieuwd naar ieders ervaringen.
Misschien vinden jullie het wel een blijmoedig peulenschilletje van een boek!

Het is wel erg mooi geschreven hoor, dus stilistisch valt er genoeg te genieten.

Ariadne (brede, plagerige grijns)

[Dettie]

Ik weet niet eens meer wat ik gestemd heb, alle boeken leken me mooi en ik heb erg zitten dubben, die... of die... of toch die... en nu weet ik dus niet meer wel boek, ik dacht dat ik Emants gestemd heb maar zeker weten doe ik het niet.

of toch Murakami... hmmm

Dettie

[librije]

En wat vind ik op zolder in de twee dozen met Bulkboeken die ik hier nog steeds heb staan?
Een nagelaten bekentenis van Marcellus Emants! Met een inleidend hoofdstuk van Willy Verschuren over Emants en het Naturalisme en een hoofdstuk over het leven van Marcellus Emants.
Dus voor wie ze ook nog heeft liggen: jrg. 15, nr. 157.

[Dettie]

En wat vind ik in de doos met boeken die ik een tijd terug van een bookcrosser heb gehad (vol met Nederlandse literatuur) Een nagelaten bekentenis!

Helaas zonder inleidend hoofdstuk en hoofdstuk over het leven van Emants.

Dettie

[librije]

Zal ik je een kopietje sturen?

[Marjo]

Ik had het al van de bieb liggen, met inleiding ook, maar een gewoon boek.
Librije, ik zag vandaag in de trein iemand met een dun boekje, meer een schriftje, en daar stond op 'Librije'..grappig..

[tiba]

Ik heb het boek pas vandaag in de bib te pakken gekregen en hoop er volgende week aan te beginnen.
Is er nog iemand aan het lezen?
Ik zocht een item maar vind er geen .

Tiba.

[Inge]

ik heb het al uitgelezen. Ik ben benieuwd wat julie ervan vinden.

Inge

[WilV]

Het ligt hier ook al klaar..ik denk volgende week.

Groeten
Wil

[Grada]

Ik ben er in begonnen.
Het is de derde keer in mijn leven dat ik dit boek lees.
Een keer voor het vak Moderne Letteren bij mijn studie Nederlands, toen raakte ik (en zo'n beetje al mijn medestudenten met mij!) half in een depressie.
Daarna nog een keer voor mijn afstudeerscriptie over de naturalisten en hun ontwikkeling. Dat ging al beter!
Nu heb ik er toch weer moeite mee.
Eerlijk waar: Marcellus Emants heeft wel boeken geschreven die ik met meer plezier lees dat Een nagelaten bekentenis.
Brrrr....

Ariadne

[Grada]

Mensen, ik stop er voor deze keer mee.

Volgende maand beter!

Ariadne

[PetraO.]

Ik heb het gelezen, of herlezen moet ik eigenlijk zeggen. En weer vond ik het een goed boek. Na de OU-cursus weten we nu ook dat het een echt naturalistische roman is: de hoofdpersoon is een psychisch wrak (nou ja, wat nerveus aangelegd volgens de toen geldende normen), dat hij niet lekker leeft en zo weinig initiatief toont is allemaal te wijten aan zijn opvoeding en vooral de erfelijke factoren.
Het verhaal kent iedereen wel: Willem Termeer heeft zijn vrouw vermoord en kijkt daar op terug. Maar voor hij tot zijn daad komt, leeft hij een belabberd bestaan. Hij zegt van zichzelf dat hij niks wil, niks kan, niks voelt. Alles wat hij meemaakt, ervaart hij als onecht, nagespeeld.
Hij trouwt met Anna, de dochter van zijn vroegere voogd, omdat hij hoopt zo deel te gaan uitmaken van het echte leven. Hij voelt namelijk wel dat alles aan hem voorbij gaat en een huwelijk zou hem misschien kunnen redden.
Maar dat doet het niet. Zijn onvrede en zijn onzekerheid blijven bestaan. Zo voelt hij zich de mindere van zijn zwager, van zijn schoonouders en eigenlijk van iedereen van zijn stand. Hij vindt zichzelf een lelijk, schriel mannetje. Omdat hij zichzelf zo ziet, mijdt hij contacten, zeer tot de onvrede van zijn vrouw.
Tegenwoordig denk je dan: ha, depressief, die moet aan de Prozac. Maar dat bestond destijds nog niet en ik geloof dat men ook niet echt wist wat een depressie was. Intrigerend is dus de poging het gedrag en de gevoelens van Willem wetenschappelijk te verklaren: zijn vader was ook al een slampamper, en hij heeft weinig liefde gekend.
Op mij komt het, anno 2007, ongeloofwaardig over dat iemand zo negatief over zichzelf denkt en dat ook nog gaat zitten opschrijven. Tenzij hij natuurlijk zwaar depressief is. Niks verklaringen als erfelijkheid of een liefdeloze jeugd. De dingen zijn zoals ze zijn, niets aan te doen.
Maar als je dan teruggaat in de tijd, kan je een beetje volgen hoe men toen dacht. Willem heeft nooit echte hartstocht gevoeld. Niet voor Anna, en de gevoelens voor zijn latere minnares zijn ook onecht. Hij verwacht dat hij ooit in zwijm zal vallen door een vrouw, met trillende stem liefkozingen zal toefluisteren, hand in hand zal zitten en door een bovenwereldlijk gevoel overvallen zal worden. Dat is typisch iets voor die tijd. Dames werden geacht van tijd tot tijd flauw te vallen en heren konden ook ver gaan in hun hysterie. En die werd kennelijk tot norm verheven.
Interessant: in hoeverre verklaren wij in deze tijd zaken die eigenlijk heel discutabel zijn tot norm?
Dat lezers dit boek terzijde leggen kan ik me trouwens heel goed voorstellen, want je wordt er niet echt vrolijk van. Zoveel wanhoop en zo weinig uitzicht op betere tijden, daar moet je je wel enigszins doorheen worstelen.

[Dettie]

Nou ik ben er zo een die het terzijde heeft gelegd. Wat een ongelofelijke somberheid. Ik werd er beroerd van. Sorry mensen (dit was mijn bekentenis).


Dettie

[librije]

Ik heb het alleen vol kunnen houden, omdat ik tegelijkertijd in Joe Speedboot van Tommy Wieringa las.

Twintig jaar geleden las ik Een nagelaten bekentenis voor het eerst en ik kan me niet herinneren, dat het boek me toen zo tegenstond. Somber, ja, maar toch ook wel interessant en zelfs een beetje spannend. Nu vond ik het bij tijd en wijlen vervelend worden: wat een gezeur!
Uiteraard ben ik zelf in de loop van de tijd veranderd. En ook de literatuur heeft een ontwikkeling doorgemaakt. Toch blijf je sommige "klassiekers" met plezier lezen. Dat kan ik van deze helaas niet zeggen.

[Inge]

Ik vond het boek nu niet zo somber. Ik had alleen iets van "klungel" je doet het jezelf aan. Meneertje nooit tevree. Hij voelde zich uitgesloten maar kon/wilde er (in naam van de angst) geen verandering in brengen. Het was vooral in zijn hoofd allemaal somber. Ik heb geen sociaal leven, ik ben niemand,...... hij verwachte van anderen dat ze daar verandering in brachten maar zelf deed hij absoluut geen enkele moeite. Ik heb dikwijls zitten denken: verwend snot......

Inge

[tiba]

Ik ben nu in het boek bezig. De hoofdpersoon is iemand die zich heel minderwaardig voelt en ontzettende faalangst heeft. Een negatief zelfbeeld, zegt men tegenwoordig, maar dan wel op bijna elk gebied negatief. Hij durft niets omdat hij zichzelf toch steeds de mindere voelt. Vanwaar dat komt: liefdeloze ouders staat er ergens, maar dat alleen verklaart het niet.
Een depressie, zegt Petra, maar het is wel een geestestoestand die constant is en die hij blijkbaar altijd heeft gehad. Kun je dat ook een depressie noemen?
Zijn gevoelens worden voortdurend geanalyseerd: steeds dat negatieve dat de boventoon neemt. Een enkele keer dat hij een stap durft ondernemen (naar Brussel, Parijs gaan), op zoek naar het echte leven, slaagt hij er alweer niet in er iets van te maken.
Die constante analyses van zijn gevoelens irriteren me wel wat, maar kom, ik probeer het nog even vol te houden.

Tiba.

[Dettie]

Librije heeft een mooi leesverslag gemaakt.

(Helaas is dat verslag verdwenen)

Ben benieuwd naar de reacties

Dettie

[WilV]

Nu ik het verslag van Librije lees vind ik het bijna weer jammer..maar ook ik ben gestopt, ik kom er niet doorheen, niet alleen om de somberheid maar vooral om de slachtofferrol van de ik figuur.
En ik vond het ook erg moeizaam lezen, maar dat kan aan mij liggen momenteel.

Groeten
Wil

[librije]

Wil: En ik vond het ook erg moeizaam lezen, maar dat kan aan mij liggen momenteel.

Nee Wil, dat ligt niet aan jou. Die slachtofferrol stond mij ook goed tegen. Ik lees nooit twee boeken tegelijk, maar zonder Joe Speedboot had ik het ook niet volgehouden. Als het teveel werd, gewoon even het andere boek.

[Grada]

Tiba schrijft:

Ik ben nu in het boek bezig. (...) Die constante analyses van zijn gevoelens irriteren me wel wat, maar kom, ik probeer het nog even vol te houden.

Ben je nog bezig?
Ik heb het ook maar weer ter hand genomen. 'k Wil het toch proberen.

Wil schrijft:

En ik vond het ook erg moeizaam lezen, maar dat kan aan mij liggen momenteel.

Wil, ik zou er niet mee zitten, hoor. Volgende keer beter en anders maar niet! Je bent niet de enige hier.

Lezen is altijd het samengaan van een auteur en een lezer.
Literatuurcritici als Aad Nuis en Kees Fens hebben daar prachtige essays over geschreven.
Een boek heel mooi en aansprekend vinden of juist niet tegen een boek kunnen zegt zeker iets over de eigen stemming of levenshouding op dat moment. Dat is heel normaal!
Zo gaat het altijd tussen mensen en dus ook tussen schrijvers en hun lezers, zij het dan via een boek - en bijvoorbeeld niet in een gesprek.

Willem Termeer is een 'echt' slachtoffer; hij heeft meer dan genoeg reden om zichzelf slachtoffer te voelen als je leest in Een nagelaten bekentenis hoe zijn jeugd is geweest.
Emants getuigt ook van een groot psychologisch inzicht als naturalist dat zijn personage daar niet van kán genezen.
En dat is ook wat hij wil laten zien, net als zijn mede-auteurs van de naturalistische stroming. Zulke mensen kúnnen niet genezen al zouden ze dat nog zo graag willen. En Willem Termeer wil zeker wel genezen, maar hij kan het eenvoudigweg niet!

Sommige mensen zijn nu eenmaal 'echte' slachtoffers.
Met Willem Termeer is dat ook aan de hand. Hij is van jongs af aan ernstig getraumatiseerd. Hij zou veel baat hebben bij psychologische hulp. Het verschil is alleen dat die hulp in zijn tijd er nog niet of nauwelijks was.
Ik denk dat je je dat goed moet realiseren als je het boek leest, dat je leest vanuit de tijdgeest van nu!

Eerder in mijn leven heb ik het boek twee keer gelezen.
Een keer met veel afkeer.
Terwijl ik normaalgesproken heel goed met een zekere professionele en dus afstandelijke houding kan lezen. Dat is mijn vak tenslotte en ik ben goed in mijn vak.
En een keer met intens plezier en belangstelling.
Zo gaat dat kennelijk.

Ik vind het ook niet veel zeggen over de (actuele) literaire waarde van een boek of je er makkelijk door komt of niet.
Ik denk dat de meeste lezers geneigd zijn om stemmingen, voor- en tegenkeuren of persoonlijke smaak te verwarren met de literaire waarde van een boek. Terwijl een op kennis gebaseerd waardeoordeel iets anders is dan een persoonlijke smaakoordeel.
Beide zijn geldig en van belang, maar ze moeten niet met elkaar verward raken! Maar dat hoort misschien meer thuis in het topic van de cursus.

Groeten,
Ariadne

[Dettie]

Het zegt ook niet veel over de (actuele) literaire waarde van een boek of je er makkelijk door komt of niet.
Ik denk dat de meeste lezers geneigd zijn om stemmingen, voor- en tegenkeuren of persoonlijke smaak te verwarren met de literaire waarde van een boek.
Terwijl een op kennis gebaseerd waardeoordeel iets anders is dan een persoonlijke smaakoordeel.

Maar ik denk dat dát juist het moeilijke is want er komt altijd een eigen voor- of afkeur om de hoek kijken bij een beoordeling van een boek.
Het onderwerp kan je goed of slecht liggen, de stijl spreekt je aan of niet enz.
Kennis kan je een heel eind op weg helpen om de literaire waarde van een boek te beoordelen maar er blijft altijd een persoonlijk aspect bij komen.

Dettie

[Grada]

Dettie schrijft:

Maar ik denk dat dát juist het moeilijke is want er komt altijd een eigen voor- of afkeur om de hoek kijken bij een beoordeling van een boek.
Het onderwerp kan je goed of slecht liggen, de stijl spreekt je aan of niet enz.
Kennis kan je een heel eind op weg helpen om de literaire waarde van een boek te beoordelen maar er blijft altijd een persoonlijk aspect bij komen.

Je hebt helemaal gelijk, Dettie, er komt altijd een persoonlijk aspect bij kijken. Zeker weten! Dat vind ik juist ook het leuke van lezen, het zegt ook altijd iets over mij zelf, vind ik dan. Dat kan heel leerzaam zijn, in het positieve of in het negatieve, maar dat maakt niet zoveel uit.

Maar het deugt voor mij niet als je een goed boek neersabelt alleen omdat omdat jij toevallig van lange zinnen houdt en het boek is geschreven in een staccato stijl. Daarom kunnen het nog wel hele goede staccato zinnen zijn!
Of omdat het onderwerp je toevallig niet aanstaat bijvoorbeeld.
Zoals dat al zo vaak is gebeurd, bijvoorbeeld met de boeken van Couperus (homofiel), Emants (slachtofferachtige, gedegenereerde mensen), Van Deyssel (zelfbevrediging door een vrouw). Of later: Mulisch en Hermans (vrouwenhaat), Reve (godslastering) en zoals nu ook gebeurt bij iemand als Grunberg.
Ook als het waar is, en ook al kun je daar bezwaar tegen hebben.... dan nog zijn dat allemaal buiten-literaire zaken en doet het aan de literaire waarde geen afbreuk.

Een professionele lezer (of iemand die dat graag wil zijn) moet zich wel bewust zijn van dat verschil tussen persoonlijke voor- en tegenkeuren en de literaire waarde.

Maar goed, dat is mijn opvatting.

Ariadne