Herman Hesse - De steppenwolf
Geplaatst: 20 Dec 2006, 13:26
Iedereen die dacht, Roel zit zeker in een dipje na de bespreking van Demian, heeft het mis. Ik kwam er tot mijn stomme verbazing achter dat ik De Steppenwolf van Hesse stomweg niet in mijn boekenkast had staan. Ik zou toch zweren dat ik hem wel had, maar na grondig zoeken kon ik deze roman toch echt niet boven water halen. Dus moest de onbrekende eerst aangeschaft worden. Het werd de Duitse editie van Suhrkamp.
Degene die net zoals ik Demian al prachtig vonden, worden helemaal lyrisch over De Steppenwolf. Tijdens de eerste keer lezen van deze roman vatte het idee post, dat Hesse over twee schrijfstijlen beschikte, een warme en een koude. In mijn voortvarendheid na meer over Hesse gelezen te hebben, hing ik dit op aan de schok die de eerste WO hem had bezorgd. Was hij dan niet geschokt over de eerste WO? Jawel, zeer zeker, maar dat heeft niet zijn schrijfstijl beinvloed, wel het verhaal wat hij schreef. Ook Demian is met warme pen geschreven en dit geldt ook voor de hier besproken De Steppenwolf. Wat is er dan aan de hand? Waarom kreeg ik het koud om te leden toen ik de eerste keer dit bijzondere verhaal las, zodanig dat ik twijfelde tussen bejubbeling en afkeer?! De lotgevallen van de hoofdpersoon moeten daaraan debet zijn, want deze Hesse mag dan handelen over wanhoop, egocentrisme etc, de pen van Hesse blijft warm en fakkelen en mijn eerste oordeel was dus onjuist.
Hesse noemt De Steppenwolf, de mens die zich teleurgesteld heeft afgekeerd van de maatschappij, de eenzaat, de excentriekeling, de uitgestotene. De Steppenwolf is geen dom mens, niet door stupiditeit aan de rand van de samenleving beland, maar door bewuste keus, door zijn kritiek op die maatschappij. Hij beziet het menselijk lot met lede ogen, terwijl zijn eigen lot, waar hij voor heeft gekozen, daardoor niet veel beter is.
Deze eenzame mens, die Hesse met scherpe woorden duidt, zoekt naar een nieuwe uitdaging in zijn leven. Hij wil namelijk er een einde aanmaken, maar iedere keer, op het laatste nippertje heeft hij er de moed niet toe. Hij gaat toch door met leven, maar de zin ontgaat hem. Nergens vindt hij meer afleiding, niets boeit hem meer en toch...iets weet hem de dood van deur te houden. Toch weet hij ook dat in de dood de ware verlossing zal liggen.
Tegen het vallen van de avond, op een dag aan het einde van zijn zoveelste nutteloze dag, ontwaart hij boven een poort een paar in neon op flitsende zinnen. Deze zinnen nodigen eenieder die gek genoeg is uit voor een bezoek aan het magische theater. Ineens is de levensvonk weer daar en dit kan de verlossing uit de uitzichtloze situatie zijn. Maar het theater schijnt gesloten. Een andere dag komt hij zelfs een aankondiger tegen die hem iets in de handen drukt, maar voor hij rekenschap van de goede man kan vragen is hij achter een hek verdwenen.
De wending in zijn leven doet zich voor als hij op een avond in een kroeg een lieftallig meisje tegenkomt. Tot zijn verbazing merkt hij, ondanks zijn sjofele voorkomen, dat het meisje hem ziet staan. Sterker nog ze is zelfs bereid een praatje met hem te maken. Terwijl hij tot voorkort van geen enkele autoriteit meer iets wilde aannemen, blijkt hij tot zijn verbazing binnen de kortste keren te dansen naar haar pijpen. Is dat omdat hij haar zo aardig vindt? Maar ze is resoluut in haar opdrachten, als hij ook maar iets weigert ziet hij haar nooit meer terug. Dit meisje blijkt een prostitue en iets uit haar verleden bind haar aan hem. Als ze een keer met hem wil dansen, blijkt tot haar verbazing dat hij dit niet eens kan. Hij die altijd als een houteklaas erbij staat, moet nou ineens de dansvloer op. Hermine , zo heet het meisje leert hem binnen de kortste tijd dansen. Hij moet alles doen wat ze zegt en op een keer voegt ze daar doodserieus aan toe, ook haar doden! Dit feit zet Harry, de Steppenwolf van zichaf en geniet van zijn weer fris geschilderde leven. Harry ontmoet nog een andere prostitue, Maria die Hermine hem aanbeveelt, zelfs aanmoedigt om met haar naar bed te gaan en verlieft op haar te worden (op Hermine is hij niet verliefd, bedrijft met haar ook niet de betaalde liefde). Hij wordt inderdaad verliefd op Maria, zoals ze heet, maar het moment van afscheid is daar en op een gemaskerd bal leidt als naar het geheimzinnige theater. Blijken alle personages uit dit Magische theater voort te komen. In dit spiegelpaleis passeren episoden uit het leven van Harry, de Steppenwolf, wordt hij geconfronteerd met zijn gelukkige, als wel zijn ellendigste momenten. Op het hoogtepunt van zijn verwarring duikt in het hoofd van De Steppenwolf de vraag op waar werkelijkheid eindigt en fantasie begint?
Hesse's zesde roman uit 1927 is een weergaloos boek, waarin een portret van de intelligente, eenzame mens die verkiest buiten de samenleving te bivakkeren en wat er gebeurt als hij grenzen overschrijdt die in hem toestand brengen die hij niet voor mogelijk had gehouden. Het is een roman die de lezer diep beweegt, misschien wel nagelbijtend, angstverbijtend, met het zweet in zijn handen laat voortlezen op zoek naar de ontknopping. Het is de eeuwige worsteling van de mens met de vrijheid, het belangrijkste thema in het werk van Hesse. In Demian laat Hesse zijn hoofdpersoon nog in een religie geloven, in De Steppenwolf gaat hij voorbij dat punt en zelfs voorbij de grenzen van ruimte en tijd.
Degene die net zoals ik Demian al prachtig vonden, worden helemaal lyrisch over De Steppenwolf. Tijdens de eerste keer lezen van deze roman vatte het idee post, dat Hesse over twee schrijfstijlen beschikte, een warme en een koude. In mijn voortvarendheid na meer over Hesse gelezen te hebben, hing ik dit op aan de schok die de eerste WO hem had bezorgd. Was hij dan niet geschokt over de eerste WO? Jawel, zeer zeker, maar dat heeft niet zijn schrijfstijl beinvloed, wel het verhaal wat hij schreef. Ook Demian is met warme pen geschreven en dit geldt ook voor de hier besproken De Steppenwolf. Wat is er dan aan de hand? Waarom kreeg ik het koud om te leden toen ik de eerste keer dit bijzondere verhaal las, zodanig dat ik twijfelde tussen bejubbeling en afkeer?! De lotgevallen van de hoofdpersoon moeten daaraan debet zijn, want deze Hesse mag dan handelen over wanhoop, egocentrisme etc, de pen van Hesse blijft warm en fakkelen en mijn eerste oordeel was dus onjuist.
Hesse noemt De Steppenwolf, de mens die zich teleurgesteld heeft afgekeerd van de maatschappij, de eenzaat, de excentriekeling, de uitgestotene. De Steppenwolf is geen dom mens, niet door stupiditeit aan de rand van de samenleving beland, maar door bewuste keus, door zijn kritiek op die maatschappij. Hij beziet het menselijk lot met lede ogen, terwijl zijn eigen lot, waar hij voor heeft gekozen, daardoor niet veel beter is.
Deze eenzame mens, die Hesse met scherpe woorden duidt, zoekt naar een nieuwe uitdaging in zijn leven. Hij wil namelijk er een einde aanmaken, maar iedere keer, op het laatste nippertje heeft hij er de moed niet toe. Hij gaat toch door met leven, maar de zin ontgaat hem. Nergens vindt hij meer afleiding, niets boeit hem meer en toch...iets weet hem de dood van deur te houden. Toch weet hij ook dat in de dood de ware verlossing zal liggen.
Tegen het vallen van de avond, op een dag aan het einde van zijn zoveelste nutteloze dag, ontwaart hij boven een poort een paar in neon op flitsende zinnen. Deze zinnen nodigen eenieder die gek genoeg is uit voor een bezoek aan het magische theater. Ineens is de levensvonk weer daar en dit kan de verlossing uit de uitzichtloze situatie zijn. Maar het theater schijnt gesloten. Een andere dag komt hij zelfs een aankondiger tegen die hem iets in de handen drukt, maar voor hij rekenschap van de goede man kan vragen is hij achter een hek verdwenen.
De wending in zijn leven doet zich voor als hij op een avond in een kroeg een lieftallig meisje tegenkomt. Tot zijn verbazing merkt hij, ondanks zijn sjofele voorkomen, dat het meisje hem ziet staan. Sterker nog ze is zelfs bereid een praatje met hem te maken. Terwijl hij tot voorkort van geen enkele autoriteit meer iets wilde aannemen, blijkt hij tot zijn verbazing binnen de kortste keren te dansen naar haar pijpen. Is dat omdat hij haar zo aardig vindt? Maar ze is resoluut in haar opdrachten, als hij ook maar iets weigert ziet hij haar nooit meer terug. Dit meisje blijkt een prostitue en iets uit haar verleden bind haar aan hem. Als ze een keer met hem wil dansen, blijkt tot haar verbazing dat hij dit niet eens kan. Hij die altijd als een houteklaas erbij staat, moet nou ineens de dansvloer op. Hermine , zo heet het meisje leert hem binnen de kortste tijd dansen. Hij moet alles doen wat ze zegt en op een keer voegt ze daar doodserieus aan toe, ook haar doden! Dit feit zet Harry, de Steppenwolf van zichaf en geniet van zijn weer fris geschilderde leven. Harry ontmoet nog een andere prostitue, Maria die Hermine hem aanbeveelt, zelfs aanmoedigt om met haar naar bed te gaan en verlieft op haar te worden (op Hermine is hij niet verliefd, bedrijft met haar ook niet de betaalde liefde). Hij wordt inderdaad verliefd op Maria, zoals ze heet, maar het moment van afscheid is daar en op een gemaskerd bal leidt als naar het geheimzinnige theater. Blijken alle personages uit dit Magische theater voort te komen. In dit spiegelpaleis passeren episoden uit het leven van Harry, de Steppenwolf, wordt hij geconfronteerd met zijn gelukkige, als wel zijn ellendigste momenten. Op het hoogtepunt van zijn verwarring duikt in het hoofd van De Steppenwolf de vraag op waar werkelijkheid eindigt en fantasie begint?
Hesse's zesde roman uit 1927 is een weergaloos boek, waarin een portret van de intelligente, eenzame mens die verkiest buiten de samenleving te bivakkeren en wat er gebeurt als hij grenzen overschrijdt die in hem toestand brengen die hij niet voor mogelijk had gehouden. Het is een roman die de lezer diep beweegt, misschien wel nagelbijtend, angstverbijtend, met het zweet in zijn handen laat voortlezen op zoek naar de ontknopping. Het is de eeuwige worsteling van de mens met de vrijheid, het belangrijkste thema in het werk van Hesse. In Demian laat Hesse zijn hoofdpersoon nog in een religie geloven, in De Steppenwolf gaat hij voorbij dat punt en zelfs voorbij de grenzen van ruimte en tijd.
.
