Dörte Hansen - Het Oude Land

[berdine]

Flaptekst: Al bijna haar hele leven woont Vera in een oude boerderij nabij Hamburg en toch voelt ze zich er niet thuis. Als kind ontvluchtte ze met haar moeder het oorlogsgeweld in Oost Pruisen, en ze blijft een vluchteling die nooit echt is aangekomen. Vera erft het grote koude huis, maar het lijkt niet van haar te willen zijn en ze laat het verkommeren. Tot op een dag weer twee vluchtelingen voor de deur staan: Vera's nicht Anne met haar zoontje. Anne is gevlucht uit Hamburg, waar ambitieuze ouders hun kinderen als prijsbokalen door de straten dragen, en waar haar man van een ander houdt. De trotse eenzaamheid van beide vrouwen wordt door het dorp gerespecteerd. En dat Vera en Anne meer gemeen hebben dan ze denken, wordt duidelijk als ze schoorvoetend beginnen met het opknappen van het weerbarstige huis.

Prachtig boek dat op een lichtvoetige manier de draak steekt met de idealisering van het platteland door de lifestyle-adepten uit de grote steden. Erg grappig en heel herkenbaar. Onder al die ironie schuilt echter de tragiek van mensen die hun hele leven door trauma's worden geplaagd. Niet in staat zich nog ergens thuis te voelen, 's nachts vechtend met de spoken, proberen ze zich zo goed mogelijk door het leven te slaan. Het grote huis in het Altes Land (een streek aan de Elbe ten zuidwesten van Hamburg, vol appel- en kersenbomen, waar Platduits wordt gesproken) staat centraal. Vele levens hebben zich hier afgespeeld, maar het zal nooit alleen van jou zijn, zoals de voorgevel meldt: Dit Huus is mien un doch nich mien, de na mi kummt nenn't ook noch sien.
Veel humor met een bloedserieuze ondertoon. Een aanrader!

[Renate]

Ziet er interessant uit.

[berdine]

Ik denk wel dat het een boek voor jou is. De bieb misschien? Ik heb het ook van de bieb.
Ik sta niet alleen in mijn oordeel, het was genomineerd voor de Europese literatuurprijs.

[Renate]

De bibliotheek heeft het, dus afwachten of het thuis is als ik er weer kom.

[Renate]

En het was thuis, dus ik heb het meegenomen en zoals gebruikelijk ook weer andere boeken niet meegenomen.

[Renate]

Ik ben er net in begonnen en wat me opvalt is dat er onder andere een gedichtje van Annie M.G. Schmidt in geciteerd wordt. Waarbij ik me dus afvraag hoe dit dan in het origineel is.

[berdine]

Onze bieb heeft het in het Duits. Zal ik het meenemen en voor je opzoeken? Ik herinner me geen gedichtje van Annie M.G. Schmidt. Waar staat het ongeveer?

[Renate]

Het citaat moet in hoofdstuk 6 staan.
Ik kijk zelf wel als ik weer in de bibliotheek ben.
Het gedicht wordt overigens helemaal bij het begin bij de gegevens over het boek genoemd.
Daar staat:
De versregels in hoofdstuk 6 komen uit:
De heks van Sier-kon-fleks, in: Ziezo. De 347 kinderversjes; Annie M.G. Schmidt
Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij BV, 2012

De dichtregel in hoofdstuk 15 "En de boer hij ploegde voort." komt uit:
De ballade van de boer, in: Negen balladen, J.W.F. Weumeus Buning, Amsterdam
Em. Querido's Uitgevers-Mij, 1935

De regels staan op blz. 74

[Renate]

Het boek bevalt goed, maar het verhaal is ook wel erg tragisch. Heel af en toe lijkt er iets van humor door te schemeren, bijvoorbeeld als een moeder haar 3-jarige dochter op de fluit van Anne wil laten spelen.
Vera en Anne zijn beide in zekere zin door hun moeder in de steek gelaten. Bij Vera is dat letterlijk het geval en bij Anne in zekere zin figuurlijk, als haar jongere broer de ambities van de moeder meer waar lijkt te maken, dan Anne.
Het boek lijkt mooi compact verteld te worden. Er wordt niet meer verteld dan nodig is. Misschien komt er nog meer over het verleden van Anne, maar dat weet ik nog niet.

[Renate]

Het hoofdstuk 'Appeldiploma' vind ik op de een of andere manier wat minder in het verhaal passen. Het is wel grappig, maar het maakt het een beetje cabaretesk. Het doet me denken aan een conference van Paul van Vliet over de boer:
https://www.youtube.com/watch?v=-s8Z71ImJOU

[Renate]

Een mooi boek over 2 vrouwen die door een soort vlucht op een oude boerderij op het oude land bij de Elbe terecht zijn gekomen.

Zie http://www.leestafel.info/doerte-hansen

-

[berdine]

Ik vond niet dat het verhaal van Hajo er als los zand tussen hing. Het is een fragment, dat precies past in het beeld dat Hansen schetst van het overtrokken geïdealiseer van stadsmensen over het platteland. De mooie plaatjes in de glossy-bladen, de rust van het wonen op het platteland, de "opgeknapte" boerderijen en de onbespoten moestuinen. Daar tegenover de keihard werkende boeren, die winst moeten maken om te overleven, de stank van de mest en onvoorspelbaarheid van het weer. De tegenstelling tussen de plattelanders en de stadsmensen wordt prachtig uitgespeeld. Ik vond daar heel veel humor inzitten. Dat is de ene kant van het verhaal. De tragische geschiedenis van de vrouwen speelt daar tussendoor, waardoor je een indringende mix krijgt.
Je noemde het eerder wat cabaretesk en dat is het ook. Sommige cabaretiers kunnen ook vreselijke feiten met een hoop humor vertellen, zodat je eerst hartelijk zit te lachen om een seconde later te beseffen dat hij/zij eigenlijk iets heel gruwelijks vertelt.
Dat vond ik juist zo goed aan dit boek.

[Renate]

Ik vond er niet veel humor in zitten. Dat geeft niet en dat hoeft ook niet, maar het stukje over Hajo, die verder in het hele boek niet voorkomt vond ik een beetje overbodig en alleen bedoeld om de tegenstelling tussen het ideaalbeeld en de werkelijkheid extra aan te zetten. Zonder dat stukje had het boek zeker zo krachtig zijn geweest, want de tegenstelling tussen het idyllische beeld en de werkelijkheid zie je uiteindelijk al in het contrast tussen Burkhard en de boeren die hij idealiseert. Maar het blijft hooguit goed voor een milde glimlach. Het verhaal over de vrouwen is toch de hoofdmoot van het boek, dat ook zonder Burkhard zou hebben gekund. Maar Burkhard maakt echt deel uit van het verhaal en Hajo niet. Die passeert eigenlijk alleen even in de gedachten van een van de andere boeren. Het is misschien wel grappig dat juist de boer die zich min of meer naar de idylle voegt, of het een en ander in ieder geval als de idylle verkoopt, zoals de boer uit de conference van Paul van Vliet, in financieel opzicht het beste af is.

[berdine]

Eerlijk gezegd was het me niet opgevallen dat Hajo "uit het verhaal valt". In mijn optiek was hij gewoon een deeltje van het geheel, dat er dusdanig inpaste dat hij mij niet speciaal is bijgebleven. Waren er geen anderen die ook even genoemd werden met een korte anekdote? Ik kan me dat niet herinneren. Tenslotte hoeft niet ieder bijfiguur uitgediept te worden. Zo leest ieder toch op zijn eigen manier. Voor mij was dit een mooi rond verhaal en voor jou zat er een uitsteeksel aan.
Alleen het verhaal van de vrouwen zou loodzwaar zijn geworden, toch?

[Renate]

Ach, dat weet ik niet, maar het verhaal is verteld, zoals het is verteld en voor mijn gevoel was Hajo de enige die echt alleen met een korte anekdote genoemd wordt. Hooguit zou je de broers Jancke nog kunnen noemen, maar die komen uiteindelijk nog terug in het verhaal, als ze een proces aanspannen tegen Burkhard.
Het neemt overigens niet weg dat ik het een mooi boek vond, dat ik met veel plezier gelezen heb en dat ik best nog eens iets van de schrijfster zou willen lezen.

[Marjo]

Misschien waren mijn verwachtingen te hoog, maar tot op heden valt dit boek tegen. Het is minder goed te volgen dan Middaguur, en nogal somber.
Maar ja, Middaguur sprankelt ook niet van vrolijkheid. Nog even doorlezen.

[Marjo]

Middaguur is beter, vind ik. Toch is ook deze mooi, zoals het de draak steekt met de moderne mens die zijn heil zoekt in het oude, en tegelijk daar hard voor wegloopt als de beperkingen ervan worden ontdekt.
Het boek straalt uit hoe moeilijk een leven kan zijn, hoe moeilijk mensen dit voor zichzelf maken. maar hoe ze tegelijk niet anders kunnen, zo zijn ze, genetisch en qua opvoeding. Een licht ironische toon zit er wel in, dat zal de humor zijn die Berdine bedoelt. Het zit vooral in de bijfiguren, die mensen die het platteland als toeristisch uitje zien, en hoe ze bedot worden door de boeren die van hu n zucht naar 'echtheid' profiteren.
Het oude land is passe, zegt Hansen, en tegelijk prijst ze het aan. Dat vind ik wel knap.

En zinnen als deze: paardenbloemen die wetteloos geel bloeien. Mooi!

[Renate]

Tja, we zijn vaak geneigd het verleden te idealiseren. Zie ook de boeken over de ontwikkelingen sinds de jaren 50. Dan zie je ook dat dingen die we nu als vanzelfsprekend zien, vroeger helemaal niet zo vanzelfsprekend waren. Ik kan zo gauw niet op de titels van de boeken komen, maar er zijn 2 boeken van dezelfde auteur.
De auteur is Annegreet van Bergen.

[Dettie]

Jouw recensie staat nu op de site Renate, heb het toentertijd niet gezien, mijn excuses.

Hier staat nog een interview met haar over dit boek https://lees.bol.com/nl/article/het-oude-land-hansen

Dettie

[Renate]

Dat komt omdat ik de bespreking destijds eigenlijk rechtstreeks op het forum heb geschreven en hij natuurlijk ook midden in de discussie over het boek stond. Ik kan het je moeilijk kwalijk nemen dat je het niet als bespreking hebt gezien.