Franca Treur: Dorsvloer vol confetti (debuut)

[Dettie]

Had ik ook Petra, aardig verhaal maar niet spectaculair bijzonder.

Dettie

[Marjo]

Mooi, vanavond heb ik een interview met Franca Treur gezien en gehoord. Inderdaad komt ze over als een nogal verlegen meisje, dat zonder de lessen van Cox Habbema niet goed raad zou weten met dit soort optredens.

Maar niettemin hebben wij haar boek niet goed gelezen. Er zitten verschillende lagen in, die maar weinig recensenten hebben opgemerkt (zei zij). Het ging haar vooral om de taal: het meisje leert (en dat is haar volwassen worden) hoe ze met de taal kan spelen, hoe verhalen een eigen leven kunnen gaan leiden.
Zo schept ze tenslotte met de confetti een mooi verhaal: de confetti is gemaakt van de gereformeerde bladen; woorden zijn vermalen tot rondjes papier met letters; letters die op de grond een eigen formatie vormen, anders dan wat ze oorspronkelijk wilden zeggen; En dan nog: als het je niet bevalt: blaas even of schop er tegen aan, en het is weer anders. Je kan spelen met woorden. Zo speelt het meisje met woorden; haar verhalen gaan een eigen leven leiden.

Waarom 'de vader' en 'de moeder' werd er gevraagd.
Heel gedecideerd; nou ja, al beweert men wel eens anders: ze zijn niet mijn vader en min moeder!! Ze zijn de ouders van Kathelijne, van mijn fictieve personage.
En ze vond het mooi het zo uit te drukken, omdat men in haar geloof ook spreekt van 'de heer'.

Ze is bezig met een tweede boek. Hetzelfde milieu, hetzelfde onderwerp werd er gevraagd. Nog niet, was het antwoord, maar je weet nooit hoe een boek zich schrijft.

Nu ik haar gehoord heb, over zichzelf en haar boek, denk ik inderdaad dat we haar onderschat hebben. Maar laten we het tweede boek afwachten!

[Dettie]

Nou jij hebt haar niet onderschat, ik wel dus.

Toch vind ik het vreemd dat ze nu begint over de taal. Alleen die confetti kun je zo zien maar dat is pas helemaal aan het eind van het boek. Je kunt dat wegwaaien van de confetti (gemaakt van kerkblaadjes) zien als afstand nemen van het geloof en een nieuw eigen verhaal (leven) beginnen. Maar de rest van het boek is ze weinig met woorden bezig geweest. Ze kwam graag bij oma ja die veel met bijbelteksten aan kwam, maar om dat te zien als dat het haar om taal ging, nee.

Het meisje leert (en dat is haar volwassen worden) hoe ze met de taal kan spelen, hoe verhalen een eigen leven kunnen gaan leiden. Dat heeft ze dan zelf niet duidelijk gebracht. Dan moet ze niet zeggen dat haar lezers dat niet opmerken.

Zo speelt het meisje met woorden; haar verhalen gaan een eigen leven leiden
Gaf ze daar voorbeelden van? Ik kan me buiten de confetti geen verhaal bedenken in het boek die een eigen leven gaan leiden.

Dettie

[Marjo]

Dat kan ik me nog wel herinneren, hoe ze met die verhalen speelt!
Het is een meisje dat boeken leest die niet mogen, ze houdt vooral van sprookjes. En die vertelt ze ook aan anderen in het gezien: sprookjes. Als mensen evenwel niet doorhebben dat zij het verzonnen heeft, gaan ze reageren, en ziet het meisje de kracht van haar woorden. Vooral is dat duidelijk als de oma alleen achterblijft na de dood van opa: opa had niet de gunst van de 'genade', en oma zat daarmee. Het meisje vertelt dan hoe zij met opa een wandeling heeft gemaakt en opa haar iets vertelde (wat dat was weet ik niet meer) waaruit bleek dat hij wél geloofde. Dus ze verzon een verhaal om haar oma gerust te stellen. Dat werkte nog op.
Het is niet overduidelijk aangegeven in het boek, en dat is maar goed ook. Dan hadden we het helemaal niet mooi gevonden.

[Dettie]

O ja, dat van die opa was ik inderdaad vergeten.
Dat ze sprookjes vertelt wist ik niet meer. Eigenlijk is weinig blijven hangen merk ik nu.
Je hebt helemaal gelijk trouwens met het laatste zo bedoelde ik het ook niet. Meer als in de boeken van Harry Mulisch, daar bleek ook veel symboliek in te zitten die ik niet zag. Ik zag in het boek van Franca Treur niet dat ze vooral de kracht van taal en hoe je er mee kon spelen liet zien.

Dettie

[Marjo]

Je bent niet de enige hoor. Ze zei ook nog dat er maar weinig mensen waren die het er uit gehaald hadden als thematiek.
Maar, zei ze, ook als je het leest als een 'streekroman' over een gereformeerde opvoeding krijg je blijkbaar veel aandacht. En dat vond ze prima. Al wilde ze dan weer wel benadrukken dat het dat niet echt was, niet zoals het boek van Siebelink of Heijmerikx. Ze had natuurlijk wel dingen uit haar eigen jeugd en omgeving gebruikt, maar het is niet haar eigen verhaal.
Zo vertelde ze ook nog dat ze ooit geïnterviewd was, en toen later in het artikel las over hoe ze met haar zes broers optrok. En, zei ze: ik heb helemaal geen zes broers!! Dus had ze het er niet over gehad ook, maar ze wilde er mee zeggen dat men vaak hardnekkig vol wil houden aan het autobiografische element.

[berdine]

Tja, wat zal ik zeggen...aangenaam gekeuvel. Veel meer vond ik het ook niet. Het geloof is er, maar veel meer gaat het over het opgroeien van een meisje in een best wel warm gezin. Ook zonder geloofsregels heeft ieder kind dit soort problemen, maakt fouten en leert daarvan. Die fantasieverhalen hebben wel geweldige consequenties (Ze vertelt de tweeling dat de paardenbloemen die de koeien eten in de mest drijven. Een van de tweeling valt in de gierput. Opa haalt hem eruit, maar overlijdt zelf aan de dampen.), maar daar lijkt ze toch niet echt mee te zitten. Misschien had de schrijfster alles wat sterker aan moeten zetten, het komt nu niet uit de verf.

[Marjo]

Je hebt de lagen (die er volgens haar zelf zijn) dus niet gezien?

[Dettie]

Ja ik ben altijd nog verbaasd over de ophef rond dit boek Berdine, ik vond het ook niet geweldig. Het enige wat ik onthouden heb is de confetti die gemaakt was van geloofsteksten. Dat vond ik mooi gevonden, verspreid het woord, maar dan anders dan bedoeld.
Voor de rest zijn de lagen me inderdaad ook niet opgevallen.

Dettie

[berdine]

Ik weet niet precies welke lagen worden bedoeld. Het feit dat ze zich gaat realiseren welke invloed haar verzonnen verhalen hebben? Dat vond ik wel duidelijk, maar verder is me niet echt iets opgevallen. Alleen dat ze zich niet heel erg schuldig voelde over de dood van opa viel me op.
Ik geloof niet dat ze bewust het woord wilde verspreiden met haar confetti. De schrijfster kan dat wel bedoeld hebben, maar haar hoofdpersoon zeker niet. Die nam gewoon wat voorhanden was en dat waren de stichtelijke blaadjes. Katelijne was zich juist een beetje aan het bewust worden van een grotere wereld en andere wegen.
Ik vind het geloof ook niet zo'n grote rol spelen in haar wereldje. Natuurlijk zijn er regels en voorschriften, maar als je daar tegen zondigt krijg je misschien straf en alles is weer vergeven. Het onderdrukt haar (nog) niet. In ieder huis zijn er regels, dat is alleen maar veilig voor een kind. Ik vond het een verhaal van een willekeurig kind, dat vragen begint te stellen bij wat haar ouders en leraren haar altijd verteld hebben, verder zo goed mogelijk probeert te voldoen aan wat van haar verwacht wordt en zich schuldig voelt als dat niet altijd lukt.
Als er nog diepere lagen in zitten dan haal ik die er niet uit. Is dat de schuld van de lezer of van de auteur?

[Dettie]

Marjo vertelt hierboven (op 20 november) over het interview met Franca Treur waarin ze vertelt over de lagen. Het ging vooral over taal volgens Franca.
Ik schreef het verkeerd berdine. Ik bedoelde ook niet dat het woord verspreid werd in die zin dat het geloof verspreid wordt maar letterlijk verspreid, in de vorm van confetti waarop de woorden staan. Dus anders dan bedoeld in de teksten waar confetti van gemaakt is. De woorden zijn versnipperd, onleesbaar geworden en kunnen nu gewoon wegwaaien met de wind, of geplet worden door de regen, de woorden doen niets meer, brengen niets meer teweeg.

Dettie

[berdine]

Ja dat heb ik gelezen, Dettie, die post van Marjo, maar dat spelen met woorden en ontdekken wat de kracht van woorden is, is blijkbaar maar één van de lagen. Ik heb geen andere laag ontdekt. Verder terug in deze discussie staat een link naar een interview, maar eerlijk gezegd heb ik daar niet zo'n zin in, omdat het mij niet voldoende interesseert.
Die confetti op het eind, ja dat was wel mooi. Op dat punt wordt het boek opeens literatuur, maar dan is het uit...

[Dettie]

Nee ik heb ook geen andere laag ontdekt. Zou het ook niet kunnen bedenken. Maar ja zo zie je maar dat iets overbrengen erg moeilijk is. In je hoofd weet je wat je bedoelt maar dat weet een ander niet. En Franca Treur weet wat ze bedoelt maar wij zien dat dus niet.
Ik heb nu ook even geen zin/tijd om te luisteren naar het interview, misschien later op de dag. Als ik daar nog wat bijzonders in hoor, meld ik het.

Dettie

[Dettie]

Ik heb het interview gezien maar Brandts zeurt een beetje door over het kleine wereldje waar Franca Treur uit komt, dus over de boerderij en het kerkgenootschap.
Er wordt in feite weinig over het boek zelf gesproken, alleen wordt wel gezegd, omdat ze geen tv hadden en de radio alleen gebruikten voor het weerbericht, dat er daarom wel veel verhalen werden verteld. Opa was ook een verhalenverteller.
veel meer werd er eigenlijk niet gezegd.

Dettie