Natsume Sõseki - De poort samenleesboek jan/febr 2014

[WilV]

Ik heb nog een vertaalvraag als het mag Dettie,

Ik ben zo nieuwsgierig hoe de vertalingen deze zin op blz 147 weergeven?

"Je moet komen met iets wat meer flitsend is" kreeg hij te horen"

Het woord "flitsend" komt mij zo vreemd voor, voor een zenmeester

[Dettie]

Ik heb nog een vertaalvraag als het mag Dettie,

Ik ben zo nieuwsgierig hoe de vertalingen deze zin op blz 147 weergeven?

"Je moet komen met iets wat meer flitsend is" kreeg hij te horen"

Het woord "flitsend" komt mij zo vreemd voor, voor een zenmeester

Natuurlijk mag dat, graag zelfs!

vertaling 1 (Francis Mathy)
'If you haven't more to offer than that, you shouldn't have come;
anyone with even a little education could say as much as you said.'

vertaling 2 (William F. Sibley)
You'll have to come up wih something sharper than that!' the voice boomed.
'Anybody with even a bit of learning could blurt out what you just did.'

Dettie

[WilV]

Ik heb nog een vertaalvraag als het mag Dettie,

Ik ben zo nieuwsgierig hoe de vertalingen deze zin op blz 147 weergeven?

"Je moet komen met iets wat meer flitsend is" kreeg hij te horen"

Het woord "flitsend" komt mij zo vreemd voor, voor een zenmeester

Natuurlijk mag dat, graag zelfs!

vertaling 1 (Francis Mathy)
'If you haven't more to offer than that, you shouldn't have come;
anyone with even a little education could say as much as you said.'

vertaling 2 (William F. Sibley)
You'll have to come up wih something sharper than that!' the voice boomed.
'Anybody with even a bit of learning could blurt out what you just did.'

Dettie

Dat dacht ik al, dat ziet er toch heel anders uit. de eerste vertaling lijkt mij het "zachtst".

Dank je wel!

[Dettie]

Even wat dingen die mij opvielen.

Bij het komen en gaan van de tempel wordt twee keer duidelijk beschreven dat er een duidelijke grens was met ceders, het pad werd donker en er was een duidelijk verschil tussen de binnen en de buitenwereld (blz 136). Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk, Sosuke moet zijn binnenwereld in en moet de confrontatie aan met zijn verleden.

ja en die ceders worden ook meerdere keren genoemd, zoals bijvoorbeeld op blz 13.

"Hij kwam voorbij de viswinkel Uokatsu en ging enige huizen verder een steeg in. Aan het eind daarvan was een hoge rotswand en stonden links en rechts een stuk of vier vijf huurhuizen van dezelfde bouw. Tot voor kort had daar achter een dunne cederhaag een oud vervallen huis gestaan, waarin men gedacht zou hebben dat er nog een samoerai was blijven wonen. Maar Sakai van boven op de rotswand had de grond gekocht. Binnen de kortste keren had hij het huis met strodak gesloopt en de cederhaag weggehaald om te vervangen voor de nieuwe huizen van nu. Het huis van Sosuke lag aan het eind van de steeg, links meteen onder de rotswand. het was daardoor wat donker."

Ook hier staat in mijn ogen de ceder voor een grens. Eerst gaven ze de grens aan tussen vroeger (het oude samoeraihuis) en nu en tekenend voor Sakai haalde hij die bomen weg, hij zoekt het licht, hij leeft in het heden, het moderne Japan van zijn tijd. Maar Sosuke kiest het allerlaatste huis, in het donker en blijft in het oude hangen.

Dettie
die ook nog op de andere dingen terugkomt.

[WilV]

Even wat dingen die mij opvielen.

Bij het komen en gaan van de tempel wordt twee keer duidelijk beschreven dat er een duidelijke grens was met ceders, het pad werd donker en er was een duidelijk verschil tussen de binnen en de buitenwereld (blz 136). Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk, Sosuke moet zijn binnenwereld in en moet de confrontatie aan met zijn verleden.

ja en die ceders worden ook meerdere keren genoemd, zoals bijvoorbeeld op blz 13.

"Hij kwam voorbij de viswinkel Uokatsu en ging enige huizen verder een steeg in. Aan het eind daarvan was een hoge rotswand en stonden links en rechts een stuk of vier vijf huurhuizen van dezelfde bouw. Tot voor kort had daar achter een dunne cederhaag een oud vervallen huis gestaan, waarin men gedacht zou hebben dat er nog een samoerai was blijven wonen. Maar Sakai van boven op de rotswand had de grond gekocht. Binnen de kortste keren had hij het huis met strodak gesloopt en de cederhaag weggehaald om te vervangen voor de nieuwe huizen van nu. Het huis van Sosuke lag aan het eind van de steeg, links meteen onder de rotswand. het was daardoor wat donker."

Ook hier staat in mijn ogen de ceder voor een grens. Eerst gaven ze de grens aan tussen vroeger (het oude samoeraihuis) en nu en tekenend voor Sakai haalde hij die bomen weg, hij zoekt het licht, hij leeft in het heden, het moderne Japan van zijn tijd. Maar Sosuke kiest het allerlaatste huis, in het donker en blijft in het oude hangen.

Dettie
die ook nog op de andere dingen terugkomt.

Wat goed, die ceders aan het begin was ik even kwijt. De ceder staat hier inderdaad weer voor een grens en Sosuke kiest inderdaad weer voor het verkeerde kant van de grens.

Ik wil dit boek echt nog een keer lezen, met de kennis van nu.

[Marjo]

De versie van die Sibley vind ik het mooist, maar...we bespreken het boek van een Japanse schrijver, en dat blijkt dus helemaal net te kunnen. Wij kunnen immers de originele versie niet lezen, en deze drie vertalers hebben duidelijk ieder hun eigen interpretatie. Net als wij, lezers dat hebben.

[Dettie]

Nou of het interpretatie is... De vertalers vertalen. De twee Engelse versies zitten dichter bij elkaar dan de Nederlandse versie.
Als je de Engelse boeken leest dan is het verhaal veel kleurrijker, met meer nuances, dan de Nederlandse versie.
Het zijn vooral de details die in de Engelse versies meer overeenkomen en naar voren komen dan de Nederlandse versie.
in de Nederlandse versie wordt meer samengevoegd tot één of twee zinnen, terwijl de Engelse versies uitgebreider zijn.
Het is best jammer want juist die kleine nuances maken het boek veel prettiger en begrijpelijker om te lezen. Je snapt meer wat Oyone en Sosuke drijft.

Shibley schrijft 'moeilijker' Engels maar wel mooier, poëtischer dan Mathy. Mathy leest makkelijker.

Dettie
die op een of andere manier weinig tijd heeft, de dagen vliegen om, elke keer denk ik vandaag ga ik bezig met De poort maar hup, weg dag.
Ik hoop echt van de week eindelijk eens hier meer over de toelichtingen te kunnen melden.

[Joanazinha]

Ik vind het boeiend om te lezen hoe de symboliek inderdaad steeds meer vorm krijgt. Ik laat het boek hier gewoon nog even liggen en hoop er over niet al te lange tijd nog een keer in te beginnen.
Hoe meer ik stukjes vertaalde tekst in het Engels lees (dank, Dettie!), hoe beroerder ik de Nederlandse vertaling ga vinden. Ik vond inderdaad ook dat 'flitsend' helemaal niet passen bij de Zenmeester en nu geeft de Engelse vertaling het ook weer veel subtieler weer. Jammer.

[Marjo]

Ok, misschien is vertalen niet per definitie interpretatie, maar ik herinner me dat ik gedurende de zes jaar middelbare school, die voor mij voor meer dan 70 procent uit vertalen bestond, mij herhaaldelijk werd toegevoegd dat ik het letterlijk moest houden. Ik kon er pas lopend goed klinkend Nederlands van maken als ik wist wat de schrijver bedoeld had. Dat wist je dus niet altijd.
Een stijve letterlijke vertaling binnen de literatuur en lectuur is niet te lezen, dus ik ga er van uit dat een vertaler als hij er dat mooiere Nederlands van wil maken, toch een eigen interpretatie toevoegt. Dat kan haast niet anders.
Ik vind dat het ook heel duidelijk blijkt uit de twee Engelse vertalingen. Was vertalen zo klaar als een klontje dan hadden die vertalingen gelijkluidend moeten zijn. Dat zijn ze dus niet.
Het zou zo maar kunnen zijn dat de Nederlandse vertaling dichter bij de oorsprong blijft dan de Engelse gezien de taal die stijver, formeler is.

[Dettie]

Ja ik ben het helemaal met je eens, als je vertaalt moet je er niet zelf een leuk verhaal van maken maar je houden aan wat de schrijver geschreven heeft.
In dit geval komen de Engelse versies meer met elkaar overeen dan de Nederlandse versie.
In eerste instantie dacht ik dat de Nederlandse vertaling de korte ingetogen Japanse taal weergaf.
Pas toen Berdine meldde dat ze de Nederlandse zinnen vreemd vond ging ik verder kijken.
Ik wil heel graag ook nog aangeven wat de toelichtingen zeggen maar op een of andere manier heb ik het gewoon druk, terwijl ik niet eens goed kan aangeven waarmee. ik weet alleen dat het steeds ineens alweer avond is.

Dettie

[Dettie]

Onderstaand alvast een begin van de introductie van Damian Flanagan uit de eerste Engelse vertaling (francis mathy)

De openingszin is: 'De roman De Poort van Natsume Soseki's kan beschreven worden als een mysterie in een raadsel.' (Ik denk dat we het daar wel mee eens kunnen zijn.)
De poort was het favoriete boek van de schrijver zelf, volgens de critici vermoedelijk vanwege de eenvoudige, strakke mooie stijl waarin de ondergewaardeerde liefde tussen Sosuke en Oyene is beschreven.
Kan het zijn, vragen ze zich af, dat de schrijver de hoofdpersonen als een bijna perfect stel zag, die in staat waren tevreden met elkaar te zijn in hun eigen rustige leventje?

En dan komen dé vragen die we ons allemaal afvroegen aan bod:
Als Sosuke en Oyene zo'n hecht stel zijn, waarom vlucht Susuke dan naar de tempel zonder uitleg en zonder zijn angst aan zijn vrouw te vertellen? En ondanks het schijnbaar rustige geluk van het stel, zijn er duidelijk ook een aantal expliciete zorgen aanwezig. Hun kinderloosheid wordt keer op keer benadrukt evenals hun slechte financiële situatie. Ook wordt uit feministische hoek gezegd dat Oyene ondanks haar inwendige verdriet maar altijd glimlacht naar haar man, in plaats van haar pijn te delen met hem.

Maar, stelt Damian Flanagan wilde de schrijver hen wel zo perfect neerzetten? Er is geen bewijs dat Sõseki het boek om die reden zijn favoriet noemde. We moeten eerder richting de periode in de Zen tempel denken die in relatie met de rest van het boek niet voldoende begrepen is.
In plaats van te denken dat het boek niet goed in elkaar zit zijn er juist sterke aanwijzingen dat het verhaal perfect opgebouwd is.

Waarschijnlijk heeft Soseki vanaf het begin de Zen periode gepland, hij linkt er al naartoe met kleine opmerkingen zoals het bamboe bij het huis van Sosuke dat er uit zag als 'geschoren priesterhoofden' (blz 7). Later koopt hij een ballon in de vorm van een (Dharma) Buddha (blz 12) . Zelfs Sosukes naam betekent religieuze hulp.

Ook werkt de schrijver naar het gebeurde met Yasui toe (Door Flanaganhaar ex-man) genoemd. Al in hoofdstuk 3 wordt Mantsjoerije genoemd wat Sosuke en Oyene al doet herinneren aan Yasui, ze kijken elkaar indringend aan (blz 17)

wordt vervolgd

[Dettie]

vervolg

Zoals al eerder gemeld verwijst de titel van het boek zo goed als zeker naar het boek 'Aldus sprak Zarathustra' van Nietschze.
In dat boek komt een poort voor. Maar... daar zit wel een apart verhaal aan vast...

Over de titel
Natsume Sõseki was al een geliefd schrijver en in februari 1910 zette Asahi, de krant waar Sõseki bij wekte hem
onder druk om de titel van zijn nieuwe boek te noemen.
Die wist Sõseki nog niet en hij vroeg een leerling van hem een titel te noemen, Deze wist het niet en vroeg het
Komiya, een andere leerling. Deze had 'Aldus sprak Zarathustra' op zijn bureau liggen, bladerde erin en zag het
woord Poort staan. En zo was de titel van het boek geboren...

Deze anekdote wordt vaak aangehaald en daarmee wordt vaak de betekenis van de titel weggewoven.
Maar... zegt Flanagan, hoe kwam het boek van Nietschze daar? Bovendien is het woord Poort een sleutelwoord in
het boek van Nietschze.

De poort van eeuwige terugkeer is het centrale onderwerp in het boek. Zarathustra vertelt aan de dwerg dat
aan beide kanten van de poort een weg loopt die niet eindigt. Beide lopen oneindig door tot in de eeuwigheid. De
naam van de poort is 'Moment'.
Zarathustra vraagt aan de dwerg die naast hem staat. Is dan niet alles wat kan gebeuren al door de poort
gegaan? En als dingen al eerder gedaan zijn wat denk je daar dan op dit moment over. Moet zelfs deze poort niet
hier al eerder gestaan hebben? Is het niet zo dat deze poort zichzelf verplaatst. Zijn wij hier zelf al niet eens bij
deze poort geweest? Moeten we niet eeuwig terugkeren?
Flanagan zegt echter, ja maar als je het boek begint te lezen kom je helemaal niets tegen wat Nietschze achtig is.

wel of geen invloed van Nietzsche?
Sosuke is geen intellectueel en een gewone eenvoudige ambtenaar. De schrijver benadrukt de middelmatigheid, de
zwakte en gebrek aan geestelijke spirit van Sosuke.
De schrijver benadrukt ook Sosukes gebrek aan wil, aan daadkracht om zijn oom te confronteren over zijn erfenis
waardoor hij alles verliest. Ook in de situatie rond zijn broer gaat hij de confrontatie met zijn familieleden niet aan.
Ondertussen heeft hij een relatie met zijn vrouw gebaseerd op wederzijdse medelijden en wacht ook passief af of
hij ontslagen zal worden op zijn werk. Symbolisch gezien leeft hij onderaan een rots en staart er zielig naar voor
de rest van zijn leven.

Maar... de invloed van Nietzsche was er wel degelijk. In de bibliotheek van Natsume Soseki werd een exemplaar
van Zarathustra aangetroffen waarin enorm veel woorden driftig onderstreept waren en in de kantlijn veelvuldig
commentaar geschreven was door Soseki zelf. Soseki's boek I am a Cat lijkt duidelijk beïnvloed door Nietzsches
werk. In dat boek worden Nietzsches gedachte becommentarieerd door het personage Dokusen, een filosoof.
Nietzsche is volgens Dokusen een slachtoffer van een overontwikkelde individualistische tijd, Nietzsche voert
daarom de übermensch op uit wanhoop en protest.
De Japanse vertaler van Nietzsches boek in het Japans vroeg zelfs hulp aan Natsume Soseki. Deze kende het werk
van Nietzsche daardoor heel goed. Hij gebruikte het zoals gezegd in I am a Cat maar ook in And Then wat een
satire op de Japanse vertaler is.

Zarathustra was een boek waarvan de ideeën Soseki juist naar het Zen Boeddhisme en het confusianisme deed
keren. Toen Soseki dan ook de titel van zijn boek te horen kreeg kan het niet anders zijn dan dat de poort uit
Nietzsches werk als eerste bij hem naar boven kwam.

Nietzsches Zarathustra laat ons, simpel gezegd, naar ons huidige leven kijken. 'Eeuwige terugkeer' laat ons
afvragen of we ons leven exact hetzelfde over zouden willen doen. Zouden we hard Ja roepen? Zijn we in staat om
het leven te verwelkomen of zeggen we nee en zijn we er angstig voor? Welk type zal resoluut ja zeggen en kent
geen zelfmedelijden? Wie zou meedoen aan de eeuwige terugkeer?

Avonturier
Het concept van Zarathustra's Eeuwige terugkeer was het sleutelconcept van dat boek.
Maar de reislustige Zarathustra weet ook dat zijn 'visie' alleen begrepen zal worden door een speciaal type
mensen. Iemand die de logica ontwijkt en graag gevaarlijk 'denkt', een liefhebber van raadsels, een avonturier...
Aan hen alleen zal hij het raadsel vertellen dat hij zag, de visie van een de eenzame man (solitairy man).
Dus is de avontuurlijke man de meest geschikte persoon om de verhalen van Zarthustra te horen.
(Bij Nietzsche betekent avontuurlijke man, iemand die zijn zelfmedelijden ontstegen is, iemand die krachtig zijn wil
doet gelden, iemand die het tegengif is voor de oprukkende degeneratie/ontaarding van zijn tijdgenoten.)

Dit lijkt allemaal erg ver weg van de wereld van Sosuke in De Poort. Dat begint met Sosuke die op een zondagen
een beetje rondlummelt bij winkels en wat tot zijn dramatische vlucht naar de tempel een beetje een roman lijkt
waarin niets gebeurt.

maar...

Wordt vervolgd

[Dettie]

maar...

grote geestelijke bespiegelingen zijn nooit ver weg in Soseki's werk.

In De Poort is er een terugkerende beschrijving van de lucht en de sterren die de kleine wereld van Oyene en Sosuke weergeven.
De lucht boven de rots is hangt enorm uitgestrekt boven Sosuke aan het begin van de roman.
Ook in hoofdstuk 4 wordt ons verteld dat de Melkweg helder te zien was.
Ook de verandering van seizoenen is heel precies beschreven.
Aan her begin van de winter ziet Sosuke dat planten een rieten 'jas' krijgen en bedenkt dat hij ook eigenlijk een nieuwe winterjas nodig heeft. Aan het eind van het boek, beginnen de vogels te zingen, het wordt lente.

Zelfs de rotte kies, het bezoek aan de kapper en het knippen van zijn nagels verwijzen naar de kringloop van verval, groei en vernieuwing.
Ook de opening van het boek waar Sosuke als een embryo onder op mensen lijkende bamboebomen suggereren dat dit een wereld is van geboorte, dood en eeuwige herhaling.
Er zijn de herinneringen aan twee dode kinderen en een onvoldragen foetus en de twee dode broers van Sosuke en Koroku.
Er zijn de verloren capaciteiten van Yasui en Sosuke.
Er is Koroku die zo op de jonge Sosuke lijkt dat deze zelfs bang wordt dat Koroku hetzelfde lot zal treffen.
Er is Sosuke die een Dharma Buddha ballon koopt om aan te geven hoe graag het echtpaar kinderen willen. Maar hun geschiedenis van doodgeboren kinderen geeft aan dat ze die niet zullen krijgen.

(Dharma = Leer, de `weg` die in het Boeddhisme geldt voor het levenspad dat iedereen moet gaan. Ieder volgt zijn eigen dharma richting de verlossing.)

wordt vervolgd

[Dettie]

maar... wat is nu de échte oorzaak van Sosuke's vlucht naar de tempel?

Als Sosuke weet dat zijn vroegere beste vriend, wiens vrouw hij afgepakt heeft, (sorry het staat er echt) is hij
compleet in paniek. Maar waardoor? Omdat zijn huisbaas Sakai zijn broer en Yasui avonturiers noemde, twee maal
zelfs (blz 124 en 125) het woord avonturier vervult hem met angst... In andere woorden Sosuke vlucht weg
voor het concept avonturier zelf (zie de uitleg over Zarathustra)
- In het Japans heeft Natsume Soseki steeds een ruimte opgelaten tussen de drie karakters die het woord
avonturier aangeeft (bo-ken-sha) -

In het gedeelte dat Sosuke het gesprek met Sakai overdenkt (blz 131 van... Sakai had zijn broer een avonturier
genoemd tot ... zich verbeelde) blijkt de grote betekenis van het woord avonturier voor Sosuke, het woord haalt
al zijn schuldgevoel en berouw naar yasui toe weer naar boven.
Het is onnodig te zeggen dat het woord dezelfde betekenis heeft als Zarathustra tot zijn publiek, de avonturiers,
spreekt om hen zijn visie over de poort te vertellen. De avonturiers worden verbeeld als mensen met gewaagde
vrije denkbeelden en boude beweringen. Voor de behouden en onzekere Sosuke die zich 'schuldig' en 'verstikt in
zijn lot' voelt, heeft het woord een precies tegenovergestelde betekenis.
Avontuur is de degeneratie/het verval zelf!

En nu de draai... in zijn vlucht van het angstaanjagende woord avonturier begeeft Sosuke zich zelf in een
avontuur! Hij vlucht naar een afgelegen plek, een Zen tempel, waar hij zelf wordt opgezadeld met een
onoplosbaar/ondoorgrondelijk raadsel, een raadsel dat nauw verwant is aan Nietzsches raadsel: Hoe zag jouw
gezicht eruit voor je ouders geboren waren?
(Soseki's raadsel gesteld door de Zen meester is: Wat was mijn oorspronkelijke gezicht voor mijn vader en
moeder geboren waren)

Sosuke denkt er over na en op blz 140 staat: Hij vond dat hij eerst voor zover hij kon de moed moest opbrengen
om de koan (het raadsel) onder handen te nemen. Waar hem dat heen zou leiden, wat voor uitwerking dat op zijn
geest zou hebben, wist hij zelf niet. Aangetrokken door het mooie woord satori (verlichting) besloot hij dit
onbekende avontuur te ondernemen.
Hij had vaag hoop dat hij, als het avontuur slaagde, misschien wel zijn onrustige en onzekere, zwakke zelf
kon redden.

De schrijver, Natsume Soseki maakt dus een connectie tussen Nietzsches wereld van raadsels en wil en Zen (verlichting).
Want Zen zelf is, beweert Soseki, een avontuur dat een krachtige vastberadenheid vraagt en een handhaving van
alledaagse logica vraagt, iets waar Sosuke niet toe in staat is.

In hoofdstuk 5 (blz 43) pakt Sosuke in de wachtkamer van de tandarts het blad Succes en daarin leest hij
dat succes steunt op energiek voorwaarts gaan met een koppig vastgehouden doel voor ogen. Maar we lezen
onmiddellijk daarna dat succes en Sosuke heel ver van elkaar af staan.
In plaats daarvan is Sosuke aangetrokken tot een gedicht van Zenrinkushu die hem later aanzet tot het lezen van
De Analecten van Confusius wat ons weer voorbereid op zijn uiteindelijke vlucht naar de Zen tempel.
Maar als zijn vrouw vraagt of hij iets gevonden heeft in het werk van Confusius zegt hij nee, niets. De willoze
Sosuke is niet in staat om succes te hebben, en ook ziet het er niet naar uit dat hij succes zal hebben in het
nieuwe religieuze avontuur waarin hij zich gestort heeft.

wordt vervolgd

[Marjo]

"In eerste instantie dacht ik dat de Nederlandse vertaling de korte ingetogen Japanse taal weergaf. '

Ik denk nog steeds dat dit de waarheid is, Dettie. Ik denk dat de Nederlandse vertaalster zich keurig houdt aan de regels zoals men die mij heeft willen leren. En ik denk dat de Engelse vertalers allebei vrijer zijn, meer interpreteren.

[Marjo]

Jemig, Dettie, wat een werk maak je er van!

Ik vind het even onduidelijk: Is dit wat er bij de Engelse vertaling staat? Of ben jij nu aan het interpreteren?

[WilV]

Zo, wat veel en goede informatie, dank je wel! Dat ga ik eens even op mijn gemak lezen en herlezen. Ik kom er nog op terug.

Voor wat mij nu opvalt...

>>>>" Ondertussen heeft hij een relatie met zijn vrouw gebaseerd op wederzijdse medelijden"

Vinden wij dat ook, ik heb die indruk helemaal niet van hun relatie

[Dettie]

Nee, dit is de introductie van Damian Flanagan uit de eerste Engelse vertaling

Het is razend boeiend als je er eenmaal induikt, vind ik.

ik probeer het in zo duidelijk mogelijk Nederlands om te zetten maar er is geen interperatie van mezelf bij, heel af en toe maak ik een korte opmerking maar die staat dan tussen haakjes.

Dettie

[Dettie]

Voor wat mij nu opvalt...

>>>>" Ondertussen heeft hij een relatie met zijn vrouw gebaseerd op wederzijdse medelijden"

Vinden wij dat ook, ik heb die indruk helemaal niet van hun relatie

nee, die indruk heb ik ook niet, volgens mij hebben ze geen medelijden met elkaar. Wel weten ze wat de ander moeilijk vindt.

Het is echt de moeite waard Willeke om te lezen, het hele boek komt zo steeds meer tot leven.

Dettie

[Marjo]

Ik zou het misschien niet direct medelijden genoemd hebben, maar ik vind het ook geen erg liefdevolle relatie. Het kwam meer om mij over als dat die twee blij waren dat ze iemand hadden, omdat ze geen van tweeën dachten in staat te zijn een ander te kunnen krijgen, erger zelfs: ze dachten niet in staat te zijn een ander leven te kunnen leiden, en waren al blij dat ze elkaar hadden.
Zelfs als je de reis van Sosuke ziet als een soort vlucht, een poging toch nog iets anders van zijn leven te maken, dan is de hereniging een 'zich neerleggen bij de situatie'. Het was weinig liefdevol, als je het mij vraagt.

[Dettie]

Oh wat grappig Marjo, ik zie het juist precies tegenovergesteld. Ze waren kneiterverliefd op elkaar en vergaten de hele wereld om hun heen. Toen ze weer 'wakker' werden bleek de wereld zich tegen hen gekeerd te hebben.
Sosuke was een vrij bemiddelde, energieke jongen die door iedereen aardig werd gevonden en op zijn sloffen de studie aankon. Hij was overal geïnteresseerd in. Ik denk niet dat hij bang over te blijven.
Ik krijg ook niet de indruk dat Oyene een angstig wezentje was.
Pas na de grote verliefde knal worden ze de twee op elkaar aangewezen mensen en is Sosuke de inerte, daden- en besluiteloze man geworden. Daarvoor ging hij overal op af.

Ze houden zich wel in voor elkaar denk ik.
De vlucht vond ik ook raar, dat hij dat deed zonder iets uit te leggen aan Oyene begreep ik niet.
Maar ik denk dat hij zo bang was dat hij gewoon helemaal weg moest, en wel meteen. Hij wilde ook eigenlijk niet horen hoe het met Yasui ging, want stel dat het slecht ging... dan was het zijn schuld en hij voelde zich al zo schuldig.

Dettie

[Marjo]

Dat het 'voor de knal' anders was, dat kan best, daar kan ik in meegaan. Ze zijn inderdaad verliefd geworden, maar ik heb het idee dat die liefde verdwenen is, toen ze eenmaal op elkaar aangewezen bleken en zich 'verstopten'. Daar zal het schuldgevoel wel mee samenhangen.

[Inge]

Volgens mij was de liefde niet verdwenen maar had het plaats gemaakt voor een soort van "liefdevol aanvaarden".... geen medelijden maar aanvaarden van en omgaan met elkaars mindere kanten...

[Marjo]

Je denkt niet dat ze tegelijk geen uitzicht meer hadden op meer? Dat ze vastzaten in een situatie die ze wel anders hadden gewild, maar die ze niet meer kunnen veranderen? Aanvaarden deden ze, maar liefdevol?? Volgens mij meer omdat het nu eenmaal zo was.

[Inge]

ze hadden volgens hen inderdaad geen uitzicht op meer, maar volgens mij kon hen dat weinig schelen... Oke ze hadden het misschien liever anders gezien maar het was nu zo "punt"

Maar toch, in een aantal kleine dingen, komen ze liefdevol naar elkaar toe over...
'k zou de passages moeten opzoeken in het boek maar op een bepaald moment is Oyone ziek was Sosuke toch echt wel bezorgt. Als er niets meer van liefde was voor elkaar zou hij zo doen of gewoon onverschillig daarover zijn?

Ik weet het allemaal niet hoor... het kwam gewoon zo op mij over.