J.W. von Goethe - Proserpina

[Gast]

Even kort de mythe samengevat. Proserpina (in het Grieks Persephone), wordt geschaakt door de god van de onderwereld. Haar moeder Ceres (in het Grieks Demeter) gaat wanhopig op zoek. Na tussenkomst van Zeus (en na het verorberen van een granaatappel in de onderwereld), mag Proserpina de helft van het jaar bovengronds doorbrengen, en de andere helft van het jaar in de onderwereld.

J.W. von Goethe heeft regelmatig geëxperimenteerd met het samenbrengen van tekst en muziek (een experiment - ook door anderen - dat uitgemond is in het melodrama. 'Proserpina' is hiervan zijn laatste uitvloeisel. Het stuk(je) bestaat in twee handschriften.

Uitgangspunt voor het drama is het ogenblik waarop Proserpina, pas ontvoerd, in haar eerste schrik ronddoolt aan de oevers van de Orcus. Zij blikt terug op wat achter haar ligt :

Und was du suchst, liegt immer hinter dir. (vers 4)

Ontvoerd, weggerissen (vers 36) beklaagt ze haar lot (heruntergerissen (vers 45). Graag zou ze het lot van de geesten in de Tartarus (Tantalus, Ixion, Danaïden, ...) verlichten. Ze vergelijkt hen met de geesten die zich in de Elyseese velden ophouden.

En weer het klagen, waarom ik, en niet een van mijn nymfen (vers 97). Hierop volgt een smeekbede aan Zus (niet met name genoemd), haar moeder op haar speurtocht te helpen, opdat zij

ich an deinem Himmel wieder mich ergetze !

Het eten van de granaatappel (vers 180 en volgende) bezegelt haar definitieve lot (halftijds boven de grond, halftijds onder de grond). Waarop zij zich de vraag stelt naar haar verstoting.

Dit korte stuk, dat slechts 271 verzen telt, wordt door Goethe zelf een Monodrama genoemd.

In een essay van Goethe zelf, dat in het Morgenblatt van 8 juni 1815 verscheen, geeft hij zelf meer uitleg.