De fabel

Literaire termen en technieken
Gast

De fabel

Berichtdoor Gast » 20 Mar 2008, 13:58

De fabel

De meesten onder jullie kennen zeker wel de fabels van Jean de La Fontaine. Denken wij bijvoorbeeld maar aan De raaf en de vos, of aan De krekel en de mier.

Tot de oudste bekende fabels behoren die van Aesopus (een mooi voorbeeld hiervan is De wolf en het lam). en Phaedrus. Uit de middeleeuwen kennen wij het Nederlandse Esopet.

De fabel is een kort verhaal in rijmvorm. De belangrijkste kenmerken zijn :

1.didactisch, belerend
2.het optreden van dieren of planten met menselijke eigenschappen
3.het op de korrel nemen van menselijke zwakheden en wantoestanden
4.kortom, een spiegel van de mens met al zijn kleinzierige bekommernissen
5.meestal eindigend op een zedenles
6. geen handelingsverloop
7. een simpele plot
8. 'platte' of 'geslepen' karakters


Gelijkaardige kenmerken treffen wij aan bij het dierenepos, met als meest bekende voorbeeld Van den vos Reynaerde. Hierop komen wij later nog terug.

Als voorbeeld hierbij de beginverzen van De raaf en de vos

Le Corbeau et le Renard

Maître Corbeau, sur un arbre perché,
Tenait en son bec un fromage.
Maître Renard, par l'odeur alléché,
Lui tint à peu près ce langage :
"Hé ! bonjour, Monsieur du Corbeau.
Que vous êtes joli ! que vous me semblez beau !


(bron : http://poesie.webnet.fr/poemes/France/lafontai/1.html)

En in een (wel heel) vrije vertaling wordt dit :

De raaf en de vos

Meester raaf zat in een eikenboom.
Hij klemde in zijn bek een heerlijk brokje kaas uit Gouda.
Meester vos, gelokt door deze droom
Van geur, keek op en sprak: "Doctor honoris causa,
U met uw wijs en alziend oog
En met uw glanzend zwarte toog,


(bron : http://www.beleven.org/verhaal/de_raaf_en_de_vos)

Het onderwerp van deze fabel is de menselijke ijdelheid, en is gebaseerd op Aesopus. Er bestaat ook een modernere versie, van Hans Teeuwen : Kiekerjan.
Laatst gewijzigd door Gast op 02 Apr 2008, 20:50, 2 keer totaal gewijzigd.

Grada
Berichten: 337
Lid geworden op: 05 Jul 2006, 17:18

Berichtdoor Grada » 29 Mar 2008, 02:18

Hey Rutger,

Grappig dat je het dierenepos en de fabel als nauwverwant aan elkaar ziet. Dat heb ik nog nooit gedaan eerlijkgezegd. Voor mij zijn het heel verschillende typen tekst.

Een fabel zie ik als meer verwant met de emblemata (een moreel praatje bij een plaatje). Het dierenepos is meer een broertje van de grotere teksten als abele spelen of hoofse toneelwerken/dichtwerken.

De fabel is algemeen van toon. Dieren hebben geen naam of duidelijk herkenbare eigenschappen, ze blijven eigenlijk meer dier dan dat ze mens worden. De nadruk ligt op één handeling van één dier, waar één morele les uit te trekken valt: die gaat over algemene menselijke zwakheden, die belachelijk worden gemaakt.

Het dierenepos is veel directer en persoonlijker. De dieren hebben een naam en een duidelijk herkenbare persoonlijkheid, zodat ze echt mensen worden met levens als mensen. Zo zijn ze bijvoorbeeld getrouwd en ze hebben kinderen, voor wie gezorgd moet worden.
Een moraal? Die is er nauwelijks.
Van den vos Reynaerde bijvoorbeeld is in de eerste plaats een politiek verhaal, dat de middeleeuwse maatschappij kritiseert, met name de adel en de kerk worden flink in hun hemd gezet. Het meest verwant hiermee is dan Tijl Uilenspiegel of andere schelmenromans.

De enige overeenkomst tussen de fabel en het dierenepos is in mijn ogen het feit dat dieren optreden die kunnen spreken en dat een dier zijn soortgenoten te slim af is.

groetjes,
Grada
'Do you think it's a whoozle?'

Dettie
Site Admin
Berichten: 44026
Lid geworden op: 01 Jan 1970, 02:00
Contact:

Berichtdoor Dettie » 29 Mar 2008, 13:51

Rutger schreef:De fabel is een kort verhaal in rijmvorm


Dat is toch niet altijd zo? Of haal ik nu dingen door elkaar?


Grada schreef:Een fabel zie ik als meer verwant met de emblemata

Daar sta ik een beetje verbaasd om. Een emblema had altijd maar een heel kort stukje tekst, een paar regeltjes en dat was het.
Een fabel is toch echt een heel verhaal, in mijn ogen niet te vergelijken met een emblema.
Waarom vind jij het meer verwant met emblemata Grada?

Dit vond ik al googlelend over dierenepos.
Een dierdicht of dierenepos is een verhaal of een verzameling verhalen over dieren, die echter de diverse karaktereigenschappen, zwakheden of slimmigheden van mensen vertonen. Spreken kunnen ze doorgaans ook. Heeft het verhaal een moraal of een boodschap, dan spreken we ook wel van een fabel, of, preciezer, van een dierfabel.

Dettie

PieterW
Berichten: 530
Lid geworden op: 17 Jul 2007, 22:57
Locatie: den bosch

Berichtdoor PieterW » 29 Mar 2008, 16:11

Volgens mij is een fabel hetzelfde als een parabel met dit verschil dat in de fabel dieren optreden en in de parabel mensen. De rijmvorm is niet essentieel.
Pieter

Gast

Berichtdoor Gast » 29 Mar 2008, 16:12

Het dierenepos komt alvast nog in een apart item aan bod. En ook de emblema heb ik aan de lijst toegevoegd. Op jullie opmerkingen kom ik nog terug Grada en Dettie.

Grada
Berichten: 337
Lid geworden op: 05 Jul 2006, 17:18

Berichtdoor Grada » 29 Mar 2008, 17:31

Hey Dettie,

De fabel heeft meestal een berijmde vorm, moest ik zeggen. Maar inderdaad niet altijd, je hebt gelijk.

Het is gewoon zo dat ik nog nooit over de fabel en het dierenepos heb gedacht als verwante genres. Niet toen ik als kleine boekenverslindster fabels, dierenverhalen, sprookjes en Reintje de Vos las. Niet toen ik als studente mij acht jaar lang boog over taal & literatuur van de Lage Landen, terwijl me toch echt wel werd uitgelegd door de docent Middeleeuwse letteren dat er een geschiedenis bestond die de fabel met het dierenepos verbond. Niet toen ik als gerijpte volwassene begon te herlezen. En nu nog niet.
Nogal opmerkelijk én grappig, want dat beide genres dieren opvoeren als hoofdpersoon valt moeilijk over het hoofd te zien. Kennelijk gaf dat bij mij niet de doorslag.
Maar wat dan?
Dat zit hem in de bedoeling, het doel, waarmee de genres geschreven zijn.

Want waarom vergelijk ik emblemata met de fabels?
Hét kenmerk voor mij om een fabel te zien als verwant met een embleem is het feit dat beide teksten geschreven worden met de bedoeling een morele les over te dragen. Het zijn bijna 'educatieve teksten': de lezer (m/v) moet een les geleerd worden.

Het dierenepos heeft die bedoeling niet.
Van den Vos Reynaerde bijvoorbeeld bevat geen morele lessen. Hoe een mens moet leven, wat hij beter wel of niet kan doen, dat alles zal de diverse dieren een worst wezen.
Het epos is een scherpe 'kritische verhandeling' over de maatschappij, de positie van instituten als de kerk en de adellijke ('regerende') macht toendertijd.

De lengte van de tekst is voor mij met andere woorden ondergeschikt, het gaat me om de nadruk op de 'boodschap'.

Verder vind ik het dierenepos verwant met schelmenromans als Tyl Uilenspiegel en De man van La Mancha (Don Quichote).
Andere verschillen tussen de fabel en het dierenepos zijn deze:
In een fabel worden dieren gebruikt (misbruikt?) om één enkele eigenschap te vertegenwoordigen. Het zijn nogal platte, eenduidige figuren. Het worden dus niet echt mensen, al spreken ze dan en al vertegenwoordigen ze die ene menselijke eigenschap.
Het dierenepos maakt wel echte individuen met alles erop en eraan van de dieren.

De fabel kent een vastgestelde opbouw: (zedelijke boodschap) actie, tegenactie (zedelijke boodschap). Het verhaal handelt ook maar over een enkele situatie: een raaf zit in een boom en spreekt met de vos. Hij vliegt niet van hot naar her en raakt in allerlei avonturen verzeild, bijvoorbeeld
Het dierenepos is een vrije vorm. De nadruk ligt op een hele reeks van samenhangende avonturen en allerlei situaties. Het heet ook niet voor niets 'epos': een breed uitwaaierend verhaal of gedicht. ;)

Al met al heb ik de fabel nooit zo'n interessant genre gevonden, maar het dierenepos daarentegen leuk en boeiend om te lezen.

Ha Pieter, een parabel is niet per definitie moralistisch, maar eerder levensbeschouwelijk van aard.
Volgens mij ligt bij een parabel ook niet zo de nadruk op de les. Je mag er iets van leren, maar het hoeft niet. Dat is aan jou als lezer(es) om uit te maken.
Ofwel: zo verwant zijn deze twee voor mij ook niet. ;)

groetjes,
Grada
'Do you think it's a whoozle?'

tiba
Berichten: 1559
Lid geworden op: 16 Mei 2004, 23:58

Berichtdoor tiba » 01 Apr 2008, 23:49

De fabel is een kort verhaal in rijmvorm. De belangrijkste kenmerken zijn :

1.didactisch, belerend
2.het optreden van dieren of planten met menselijke eigenschappen
3.het op de korrel nemen van menselijke zwakheden en wantoestanden
4.kortom, een spiegel van de mens met al zijn kleinzierige bekommernissen
5.meestal eindigend op een zedenles


De kenmerken van Rutger nog even gequoted.
Voor zover ik weet is dit correct. Rijmvorm zou ik weglaten, de (oude) voorbeelden waren zeker niet in rijmvorm. Tenzij je bedoelt dat die in het Nederlands altijd berijmd zijn (wat ik niet weet)? Dan misschien toch wat nuanceren?

Tiba.

Gast

Berichtdoor Gast » 02 Apr 2008, 06:22

Het rijmen van fabels zouden we bij gelegenheid eens nader kunnen bekijken. Wanneer je de voorbeelden hierboven bekijkt, die zijn alvast duidelijk berijmd. Waarmee natuurlijk niet het laaste woord gezegd is.

Latijn beheers ik niet, dus een originele Aesopus zie ik mij nog niet lezen, maar de vertalingen die ik vond, zijn in prozavorm.

Misschien dat men kan stellen dat de fabel qua rijmgebruik gewoon de poëzie gevolgd is doorheen de loop der tijden.

Grada
Berichten: 337
Lid geworden op: 05 Jul 2006, 17:18

Berichtdoor Grada » 02 Apr 2008, 14:52

Over Aesopus en de fabels:

Aesopus wordt gezien als de vader van de fabel, maar hij is waarschijnlijk niet de bedenker ervan.
Waarschijnlijk zijn het overgeleverde verhalen uit de traditie van zijn volk, die hij verzameld heeft. Het zijn er zo'n vierhonderd in totaal.
Hij was een Griek (geen Romein, Rutger ;)) die leefde in de zesde eeuw voor Christus.

Van oorsprong zijn het korte prozateksten, dat ze vertaald zijn als proza is dus correct. Pas eeuwen later werden ze tot gedichten omgewerkt.

Bovendien lijkt het me van belang om aan te geven dat het 'technisch' simpele teksten waren: geen handelingsverloop, geen uitgewerkte karakters, geen ingewikkelde plot. Per keer werd maar een situatie en een eigenschap 'behandeld'.
Ze zijn in dat opzicht niet te vergelijken met de complexere prozateksten die tegenwoordig meestal gelezen worden. Tegenwoordig gelden heel andere eisen in dat opzicht.
Dat vind ik altijd leuk om mee te geven: een 'historisch' besef over de 'ontwikkelingen' van een genre of de literatuur in het algemeen.

Vraag:
Kunnen we zeggen dat de verhalen van Toon Tellegen hun wortels hebben in de fabel? Of bijvoorbeeld Winnie-the-Pooh?
Áls dat zo is, is de berijmde vorm ook weer losgelaten in onze tijd.

Vandaar ook stel ik wat aanpassingen voor:

De fabel is een korte vertelling. Oorspronkelijk in proza, later veelal in rijmvorm. Tegenwoordig weer meestal in verhalende vorm.
De belangrijkste kenmerken zijn:

1. didactisch, belerend
2. het optreden van dieren of planten met enkele menselijke eigenschappen
3. het op de korrel nemen van een menselijke zwakheid
4. een spiegel van de mens en een van diens bekommernissen
5. meestal eindigend op een zedenles
6. geen handelingsverloop
7. een simpele plot
8. 'platte' karakters


groetjes,
Grada

Excuus als ik misschien wat rigoreus over kom, maar dat is nu eenmaal mijn enthousiasme. Ik ben dol op dit soort uitwisselingen!
En een Nederlandse hè, dus misschien wat directer in mijn uitingen. ;)
'Do you think it's a whoozle?'

Gast

Berichtdoor Gast » 02 Apr 2008, 16:42

Grada schreef:Hij was een Griek (geen Romein, Rutger ;))

Ik vond alvast van mezelf dat ik bij deze een blunder gemaakt heb. In ieder geval, Grieks kan ik al helemaal niet lezen.
Grada schreef:Vraag:
Kunnen we zeggen dat de verhalen van Toon Tellegen hun wortels hebben in de fabel? Of bijvoorbeeld Winnie-the-Pooh?
Áls dat zo is, is de berijmde vorm ook weer losgelaten in onze tijd.

Vandaar ook stel ik wat aanpassingen voor:

De fabel is een korte vertelling. Oorspronkelijk in proza, later veelal in rijmvorm. Tegenwoordig weer meestal in verhalende vorm.
De belangrijkste kenmerken zijn:

1. didactisch, belerend
2. het optreden van dieren of planten met enkele menselijke eigenschappen
3. het op de korrel nemen van een menselijke zwakheid
4. een spiegel van de mens en een van diens bekommernissen
5. meestal eindigend op een zedenles
6. geen handelingsverloop
7. een simpele plot
8. 'platte' karakters




Wat Toon van Tellegen betreft, daar kan ik je niet zo direct op antwoorden, jij hebt waarschijnlijk meer vergelijkingsmogelijkheden, Grada. De mogelijkheid zit er alvast zeker in.

En ik ben het ook eens met jouw aanvullingen op de definitie. Ik zal deze in het eerste bericht aanpassen. Alleen zou ik naast "plat" ook "geslepen" bijvoegen.

studienerdje
Berichten: 1
Lid geworden op: 31 Jan 2015, 15:47

Re: De fabel

Berichtdoor studienerdje » 31 Jan 2015, 15:51

ik moet over de fabel 'Le corbeau et le renard' een verslag maken. snap er welf niks van! heb gezien dat jullie hier wel veel van kenne, zouden jullie me mischien kunnen helpen? Dit moet ik weten:
-kenmerken van de fabel
-kenmerken van de vos
-kenmerken ven de raaf
en ook nog het moraal van de fabel.
Ben echt niet goed in deze dingen. Alvast heel hard bedankt!

Dettie
Site Admin
Berichten: 44026
Lid geworden op: 01 Jan 1970, 02:00
Contact:

Re: De fabel

Berichtdoor Dettie » 31 Jan 2015, 16:20

Wat heb je zelf er al aan gedaan studienerdje? Ik denk dat op internet al heel veel informatie is te vinden is over de raaf en de vos.
Daar zou ik eerst maar eens naar gaan zoeken.
Als je daarna aan kunt geven wat je daarvan niet snapt dan kunnen we proberen samen verder te komen.
Maar kenmerken van een fabel en de kenmerken van de raaf en vos zouden toch echt te vinden moeten zijn.

En ook de moraal is op internet te vinden, zie
http://www.goeievraag.nl/kunst-cultuur/ ... fabel-raaf

Dus gewoon even goed zoeken op 'fabel raaf en vos'

Dettie


Terug naar “Literaire termen en technieken”

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 2 gasten