Kees Zandvliet - De 250 rijksten van de Gouden Eeuw (non-fictie)

[Dettie]

De 250 rijksten van de Gouden Eeuw

De titel zegt natuurlijk al waar het over gaat.
In feite gaat het om 312 'rijksten' maar in sommige gevallen zijn zussen en broers samengevoegd.

Het boek begint met het vertellen waar de gegevens, de bronnen, vandaan komen. Veelal zijn dit belastingregisters hoewel ... ook toentertijd kwam belastingontduiking voor en konden politieke machthebbers het vermogen van hun familie en vrienden lager stellen.

"Op het moment dat Joan Huydecoper tot de Amsterdamse vroedschap toetrad, verkeerde hij in de positie om anderen baantjes toe te spelen en belastingaanslagen voor familieleden te verlagen. Eerder al had zijn vader, Jan Jacobz. Bal, alias Huydecoper, zijn connecties in de stedelijke regering gebruikt voor grootschalige speculatie in de gronden die bestemd waren voor de stasduitbreiding van Amsterdam in de eerste decennia van de 17de eeuw."

Het kwam ook voor dat een machthebber het vermogen erg hoog stelde, bijv. bij een politieke tegenstander.
Daaropvolgend wordt verteld hoe deze mensen aan hun inkomen gekomen zijn. De buitenlandse handel was de belangrijkste bron van hun rijkdom en daarna kwam de binnenlandse handel en industrie als erg goede bron van inkomsten. De rijkste edelen verkregen hun vermogen door hun grondbezit en het bekleden van hoge ambten die zeer goed betaald werden, daarnaast hadden velen nog neveninkomsten.
Maar ook landaanwinnings- en inpolderingsprojecten waren zeer lucratief of werd er succesvol belegd. Verder werd er veel geld verdiend in de Oost vooral door particuliere handel (naast de goed verdienende functie). Degenen die in de Oost rijk werden waren de nouveaux riches die natuurlijk niet gaccepteerd werden door de gevestigde families.
Bij de adel bestond het kapitaal vooral uit grondbezit dat inkomsten opleverde en zij bekleedden vaak de hoogste functies waarmee ze kapitalen verdienden. Vaak was het grondbezit (en kapitaal) verkregen door gunstige huwelijken. Maar dit bovenstaande is allemaal de inleiding tot het boek zelf.

Aan iedere 'rijkste' is minstens één pagina besteed maar veelal meer. Op bijna elke pagina staan één of meerdere foto's van ofwel de persoon ofwel de buitenplaats ofwel bezittingen. Daarbij de uitleg wie de persoon was, hoe hij/zij aan het vermogen is gekomen en wat er daarna mee gebeurde. Bijv:

No 55 (f 500.000,00)
Isaac le Maire Doornik 1158/9 - 1624 Egmond
Koopman.
Na de bezetting van Antwerpen in 1585 door de hertog van Parma week de jonge koopman Isaac le Maire uit naar Amsterdam. Vlak voor zijn vertrek huwde hij met Maria Walraven, met wie hij in totaal 22 kinderen kreeg. Van velen is niets bekend. dat geldt niet voor zijn zoon Jacob, die in dienst van zijn vader ontdekkingsreiziger werd, en zijn dochter Johanna, die door haar huwelijk met Pieter van Son en de daarvan bewaard gebleven huwelijksportretten en bruidshandschoenen voor het nageslacht is bewaard. (Deze portretten en handschoenen staan afgebeeld)
Daarna wordt over het leven van Isaac verteld, o.a. over een conflict met de VOC waarna hij zijn verdere leven de VOC bleef dwarsbomen door alternatieve routes te (laten?) bevaren. Een uitemate boeiend leven moet de man gehad hebben.

En dit is dan nog maar één 'rijkste'. Zo staat er bij elke rijkste persoon een korte levensloop en beschrijving van hun vermogen met prachtige afbeeldingen erbij van die personen of foto's van hun landgoederen en/of bezittingen.
Achterin het boek staan nog enkele stambomen, (bij de adel trouwde regelmatig volle neef en nicht met elkaar waardoor het huwelijk veelal kinderloos bleef).
Een boek om vaak in te lezen én te kijken, het is werkelijk prachtig uitgevoerd én interessant.

paperback 550 blz. ca. 350 full color afbeeldingen boekverzorging: Toni Mulder ISBN 90-8689-0067 uitg. Nieuw Amsterdam oktober 2006

© Dettie
oktober 2006

[Marjo]

Klinkt erg leuk vooral om op de plank te hebben staan! En ook toen volop corruptie. Je vraagt je af of het dan wel klopt wat er geschreven staat bij de rijksten!
Die Isaac le Maire ging vast niet zelf mee de zee op? Kan je dat eruit halen? Vaak waren de schepen alleen hun bezit.

[Dettie]

Nee ik kan het er niet uithalen maar krijg wel de indruk.

Ik heb nog even gegoogled.

De naam Kaap Hoorn is door de le Maires gegeven. (naar hun basis genoemd) en je hebt de straat van le maire.
De route om Kaap Hoorn was onbekend in die tijd.
Le Maire besloot een eskader van twee schepen, de 'Eendracht' en de 'Hoorn' uit te rusten met de opdracht een alternatieve route te vinden naar de Oost ten zuiden van Straat Magelhaan.
De leiding over deze expeditie was in handen van zijn zoon Jacques Le Maire. Ik kan nergens vinden dat Isaac Le Maire meevoer, maar ik sluit het ook niet uit.

Bernadet