# Chaja Polak - De man die geen hekel had aan Joden

[Dettie]

Onze generatie heeft een probleem gekregen in de omgang met het verleden. Beeldenstormers uit 1567 worden vergeleken met de Taliban in Afghanistan. De Synode van Dordrecht (1618) wordt door het stadsbestuur van Dordrecht herdacht, maar met voorbijgaan van de religieuze achtergronden [de synode draaide nu juist om zaken die met religie hadden te maken], recent kwam de vraag om ‘moffenmeiden’ excuses aan te bieden voor hun behandeling na de oorlog [Joden hebben nooit excuses gekregen voor hun behandeling tijdens en na de oorlog]. En nu is er dan de discussie tussen Isabel van Boetzelaer en Chaja Polak over het onderscheid tussen daders en slachtoffers.


Het heeft er allemaal mee te maken dat veel mensen vandaag de dag het verleden benaderen vanuit hun eigen referentiekader. Het is nu juist zaak erachter te komen hoe mensen toen dachten. Hoe wij er nu over denken is even minder relevant. Dat kan een constatering achteraf zijn. Maar als je ermee begint, zal het verleden je ontsnappen en overkomen als ‘vreemd’ en ‘onbegrijpelijk’, want het wijkt zo af van wat we nu normaal vinden.

Lees verder http://www.leestafel.info/chaja-polak

Henk Hofman

[Willeke]

Zo, dat is indrukwekkende materie zeg. Ik had de ophef even gemist, maar goed dat Chaja Polak de handschoen oppakt inderdaad. Een geweldige schrijfster trouwens, moet haar nodig weer eens her-lezen.

[Dettie]

Indrukwekkende recensie en indrukwekkend verhaal. Ik wilde het boek eigenlijk gelijk lezen.

Geen tijd, geen tijd. ☹

Dettie

[Renate]

Heeft het allemaal ook niet te maken met de verheerlijking van het lijden?
Soms lijkt het wel of je pas meetelt als je geleden hebt en dat maakt natuurlijk ook dat mensen hun eigen lijden gaan koesteren. En dan krijg je dus ook dat mensen hun leed tegen dat van anderen af gaan wegen en misschien wel eens doorschieten in het aandacht vragen voor hun eigen leed.

[Dettie]

Ik denk in dit geval niet Renate. De joden hebben écht enorm geleden en als dan iemand beweert dat haar vader vrijwillig bij de SS was gegaan, vrijwillig aan het Oostfront gevochten heeft, werd overgeplaatst naar Den Haag en deed daar actief mee aan de Jodenvervolging. Dan kun je niet stellen dat diegene eigenlijk naïef was en 'eigenlijk helemaal geen hekel aan joden had gehad'. Alleen dat zinnetje is al vreselijk.
Jouw ouders of grootouders zullen uiteindelijk maar in de gaskamer terecht zijn gekomen dankzij dit soort mensen, en dan zo'n zinnetje zeggen. 'Ja ik had geen hekel aan ze maar pakte ze wel op en vervolgde ze ook, maar echt ik had geen hekel aan ze. ' Dat is toch vreselijk!

Ik kan me goed voorstellen dat Chaja Polak daar op reageert en dingen rechtzet.

Ik vind in dit geval dat je niet mag spreken van verheerlijking van het lijden. Want wat de joodse mensen, zigeuners etc. overkomen is, kun je nooit als verheerlijking of 'hun lijden koesteren' noemen.

Dettie

[Renate]

Ik stel ook niet dat joodse mensen, zigeuners etc. overkomen is, een verheerlijking van het lijden is, maar dat door de verheerlijking van het lijden, iedereen z'n slachtofferschap lijkt te koesteren, ook als ze eigenlijk helemaal geen slachtoffer zijn, of het leed totaal niet te vergelijken is met het echte leed. Ik doel dus eerder op de vrouw wier vader vrijwillig aan het oostfront heeft gevochten. De man kan dit misschien gedaan hebben om het communisme te bestrijden en het het was natuurlijk geen aangename omgeving, waar hij in belandde, maar het blijft z'n eigen keus, terwijl de slachtoffers van de oorlog helemaal geen keus hadden. De vrouw wil haar vader natuurlijk liever als een slachtoffer zien, dan als een dader, hoe onterecht dat ook is. Dus ze wentelt zich liever in dat slachtofferschap van haar vader en dat zie ik dan in zekere zin als het gevolg van de verheerlijking van het lijden.

[Dettie]

Ah, nu snap ik het, ik dacht dat je refereerde naar het boek van Chaja Polak!

Ja heel veel mensen wentelen zich in slachtofferschap, tot het extreme aan te, zoals Isabel van Boetzelaer doet met haar boek. Zij praat haar vader schoon, wat ook te begrijpen is, want niet veel mensen willen hun vader zien als de man die meehielp aan de jodenvervolging. Zij kent haar vader mogelijk als de vriendelijke liefhebbende man en dan is dat verleden moeilijk te rijmen met de man die zij kent.
Haar vader, doet het af als iets wat op dat moment niet tot hem doordrong wát hij mede veroorzaakte en gewoon alles maar deed. Het lijkt me sterk als je bij de SS zat en aan het Oostfront hebt gezeten, dat je zo naïef was. Het is de dochter haar trauma want zij zal steeds moeten opboksen tegen die 'verkeerde' vader. Maar dan had ze beter eerlijk kunnen zijn ipv hem goedpraten en hem een slachtoffer van zijn tijd maken.

Dettie