J.W. von Goethe - Wilhelm Meisters Lehrjahre

o.a. Dante en Goethe
Gast

Berichtdoor Gast » 14 Jun 2007, 21:39

Boek 3, hoofdstuk 5

De baron maakt Wilhelm warm voor een ontmoeting met de gravin, waarop deze zich

Mit grosser Sorgfalt nahm darauf Wilhelm das Stück vor, womit er seinen Eintrit in die grosse Welt machen sollte

ich möchte doch auch nicht gerne zurückbleiben, diesen Genuss an meine vorige Freuden knüpfen und die Hoffnung auf die Zukunft erweitern

Hij bereidt zich grondig voor, en wanneer hij geroepen wordt, vindt hij de gravin in het gezelschap van de barones, en van Philine. Wilhelm heeft haar liever niet als toehoorster, en hij denkt ook te wachten tot de kapper weg is, wanneer nog een paar vertrekkende gasten binnenvallen. Na een uur tevergeefs gewacht te hebben gaat hij terug naar zijn kamer, waar hij vaststelt, dat de barones iets in zijn zak gestopt heeft. Tevens komt het knechtje van de gravin nadien nog een geschenk brengen.

Er fand ein schönes englisches Portefeuille in der Tasche ... ihm eine artig gestickte Weste überbrachte, ohne recht deutlicht zu sagen, woher sie komme.

Boek 3, hoofdstuk 6

Das Gemisch der Empfindungen von Verdruss und Dankbarkeit verdarb ihm den ganzen Rest des Tages

's Avonds vertelt Melina hem, dat de graaf een voorspel wil laten opvoeren ter ere van de prins. Hierin moeten

die Eigenschaften dieses grossen Helden und Menschenfreundes personifizieret haben

Hij hoopt Wilhelm bij het project te betrekken. Deze is niet echt enthousiast, gelet op de toestand van het gezelschap, en zeker van het materiaal.

Wie kann es einem vernünftigen Manne scheicheln, sich in effigie (in beeld - uit het Latijn) aufgestellt und seinen Namen auf geöltem Papiere schimmern zu sehen !

Maar aangezien de graaf slechts vage aanwijzingen gegeven heeft, wil Wilhelm toch proberen er iets van te maken, aangezien de prins toch wel lof verdient. Wanneer Wilhelm de volgende dag zijn eerste ontwerp met de baron bespreekt, zou volgens deze laatste de graaf wat anders in gedachte hebben.

Wilhelm repliceert

Der Liebhaber und Kenner zeigt dem Künstler an, was er wünscht, und überlässt ihm alsdann die Sorge, das Werk hervorzubringen.

Waarop de baron antwoordt dat Wilhelm's ontwerp wel enig verband toont met wat de graaf wil, en hij voegt hieraan toe, dat om wijzigingen te kunnen doorvoeren, zij de hulp van de dames zullen moeten inroepen.

Wilhelm vraagt om tussenkomst bij de baron, en er wordt voor 's avonds een geheim rendez-vous gepland met de barones en de gravin. Vooral de barones is dol als een kind met deze geheimdoenerij, en wanneer ze Wilhem afhaalt, doet ze hem even een een voorbije gelukkige tijd herinneren.

Niet alleen de dames zijn tevreden over de opzet van het stuk, ook de lezer krijgt hier een tip van de sluier opgelicht. Van Wilhelm worden wel enkele kleine veranderingen verwacht, maar

er fühlte sich auf sehr angenehme Weise gezwungen

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 20 Jul 2007, 13:21

Boek 3, hoofdstuk 6 (vervolg)

Uiteindelijk zijn het de schone ogen van de gravin die Wilhelm ertoe brengen,

gegen sein poetisches Gewissen zu handeln

Ook zijn burgerlijk geweten staat onder druk, omdat de dames erop staan,

dass er mitspielen müsse

Boek 3, hoofdstuk 7

En dus werkt Wilhelm 's nachts vlijtig door aan de tekst en muziek. Nauwelijks klaar, wordt hij geroepen. De barones fluisters hem snel toe zelf niet over het stuk te beginnen (en aldus de eer aan de graaf te laten).
Alles komt ten slotte in orde. Alleen Mignon weigert de eierdans uit te voeren.
Een proefoptreden wordt gepland, en men maakt zich meer en meer zorgen

denn es war doch eben ganz und gar nichts von der Idee des Grafen übriggeblieben

Uiteindelijk valt de graaf wel een en ander op, maar hij wordt listig bezig gehouden, zodat hij hier niet al te diep kan op ingaan.

Boek 3, hoofdstuk 8

De prins komt aan, en het stuk ter zijner ere wordt opgevoerd.

Alles lief auf das best ab, und die Truppe musst nach vollendeter Vorstellung herbei und sich dem Prinzen zeigen

Wilhelm wordt, als auteur, bijzonder in de bloemetjes gezet. Naaar het spel wordt achteraf niet meer gevraagd.

in einigen Tagen war es, als wenn nichts dergleichen wäre aufgeführt worden, ausser dass Jarno mit Wilhelmen gelegentlich davon sprach und es sehr verständig lobte ; nur setzte er hinzu : "Es ist schade, dass Sie mit hohlen Nüssen um hohle Nüsse spielen." - Mehrere Tage lag Wilhelmen diesen Ausdruck im Sinne, er wusste nicht, wie er ihnen auslegen, noch was er daraus nehmen sollte.

----> Dettie, hoe wordt dit stukje tekst vertaald (meer in het bijzonder de uitdrukking over de noten ?

De groep speelt elke avond, en zij geloven werkelijk, dat iedereen om hunnentwille daar verzameld is. Wilhelm is de enige die het omgekeerde schijnt op te merken, en dit ondanks zijn onophoudelijke inspanningen. De baron ondertussen blijft zich inzetten, zeker als een van zijn stukken gaat opgevoerd worden. Hij betreurt echter

dass der Prinz eine ausschliessende Neigung für das französische Theater habe, dass ein Teil seiner Leute hingegen, worunter sich Jarno besonders auszeichne, den Ungeheuern der englischen Bühne eine leidenschaftlichen Vorzug gebe.

We herinneren ons nog, dat de baron een voorliefde voor het Duitse toneel heeft.

Dat een aantal van de jongere speelsters wel succes bij de officieren heeft, is minder belangrijk dan de groeiende toenadering tussen de gravin en Wilhelm. De lezer bemerke het standenverschil !

Sie kontte, wenn er auf dem Theater war, die Augen nicht von ihm abwenden, und er schien bald nur allein gegen sie gerichtet zu spielen und zu rezitieren.

De barones ondertussen heeft vooral belangstelling voor Laertes, die eigenlijk het vrouwvolk haat, maar niets op een avontuurtje tegen heeft. Tot de baron hem een gelijkenis voorhoudt :

unsere liebe Freundin hat wieder einen für ihre Stalle gewonnen ...


Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 26 Jul 2007, 21:44

Boek 3, hoofdstuk 8 (vervolg)

so wechselte die Gräfin mit Wilhelm bedeutende Bliche über die ungeheure Kluft der Geburt und des Standes hinüber

Laertes schämte sich nach dieser Entdeckung recht von Herzen, dass ihn seine Eitelkeit nochmals verleitet habe, von irgendeiner Frau auch nur im mindesten gut zu denken.

Wilhelm krijgt de opdracht, terwijl er gespeeld wordt, wat meer aandacht te schenken aan de lievelingsauteur van de prins, Racine. Hierover door de prins aangesproken, looft hij deze ten zeerste, niet bemerkend dat de prins zo'n lang antwoord niet verwacht.

Om te vermijden dat Wilhelm de prins kwetst door het verderzetten van zijn betoog, neemt Jarno hem terzijde en vraagt hem naar zijn ervaringen met toneelstukken van Shakespeare.

Wilhelm voelt zich niet geroepen, deze grote engelse schrijver nader te bestuderen. Jarno raadt hem aan, dit toch te doen. Hij wil zelfs enkele boeken uitlenen. Alleen aan de vorm van de toneelstukken mag hij zich niet ergeren. Wilhelm ervaart Jarno als iemand

der ihm, wiewohl auf eine unfreundliche Art, neue Ideen gab, Ideen, deren er bedurfte.

Want

Der Mensch kommt manchmal, indem er sich einer Entwicklung seiner Kräfte, Fähigkeiten und Begriffe nähert, in eine Verlegenheit, aus der ihm ein guter Freund leicht helfen könnte.

Hier volgt een mooi beeld als beschrijving van bovenstaand gevoel.

Wilhelm begrijpt, dat het er in de wereld toch anders aan toe gaat, als hij altijd had gedacht. In deze stemming krijgt hij van Jarno de beloofde boeken

und in kurzem, wie man es vermuten kann, ergriff ihn der Strom jenes grossen Genius und führte ihn einem unübersehlichen Meere zu, worin er sich gar bald völlig vergass und verlor

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 26 Jul 2007, 22:00

Opmerkingen 4 : Goethe en Shakespeare

Nu Jarno Wilhelm voorgesteld heeft, zich in Shakespeare te verdiepen, is de tijd rijp om even dieper in te gaan in de opvattingen van Goethe over Shakespeare, in dit aan de hand van de redevoering die hij in 1771 hield naar aanleiding

Zum Schäkespears Tag

http://pages.unibas.ch/shine/schaekspear.html

De voordracht begint met een vergelijking tussen twee wandelaars op hun levensweg. Alhoewel velen hun einddoel niet zullen bereiken, doen deze twee het helemaal niet slecht. Wel volgt ieder zijn eigen tempo. Alhoewel de ene zeer zijn best doet, draagt de andere zevenmijlslaarsen, en steekt hij de eerste al vlug voorbij. Wij kunnen slechts onze stappen met de achterblijvende wandelaar vergelijken.

Vandaag, zegt Goethe verder, eren wij de grootste wandelaar aller tijden. Maar toch moet de toehoorder weinig woorden verwachten, want

zur Zeit habe ich wenig über Schäkespearen gedacht ; geahndet, empfunden ...

Maar toch, de eerste bladzijden die hij gelezen heeft, zijn een openbaring geweest. Het was voldoende om het regelmässige theater (met zijn eenheid van plaats, tijd en handeling) vaarwel te zeggen om zich over te geven aan een niet geketende verbeeldingskracht. Wij zullen deze overtuiging ook terug vinden bij Faust.

Het Franse theater daarentegen (wij herinneren ons, dat de prins (en vermoedelijk ook de graaf) liefhebbers zijn van het Franse theater), dat voortbouwt op het antieke Griekse drama, parodieert zich zelf, vindt Goethe.

Of Shakespeare ook de eerste geweest is, die staatszaken op het toneel bracht, laat Goethe in het midden. Zelf twijfelt hij hier aan.

Goethe's definitie van het Shakespeareaans toneel luidt als volgt :

Schäkespears Theater ist ein schöner Raritätenkasten, in dem die Geschichte der Welt vor unsern Augen an dem unsichtbaren Faden der Zeit vorbeiwallt.

Hierbij botst de gepretendeerde wijsheid van onze wil met de noodzakelijke gang van het geheel.

Noch de Fransen, zoals Voltaire, noch besmette Duitsers, ja zelfs Wieland verdienen weinig lof.

Om te eindigen stelt Goethe nog, dat

Das, was edle Philosophen von der Welt gesagt haben, gilt auch von Schakespearen, das, was wir bös nennen, ist nur die andre Seit vom Guten, ...

Op een artikel uit 1813 over Shakespeare kom ik later nog terug.

Gast

Berichtdoor Gast » 30 Jul 2007, 13:13

Boek 3, hoofdstuk 9

De houding van de baron tegenover de toneelgroep evolueert voortdurend. Eerst tot ieders tevredenheid, maar langzaam komt hierin toch verandering, wanneer hij zijn aandacht vooral tot bepaalde spelers begint te beperken. Hierdoor ontstaat er naijver in de groep. De benadeelden beginnen het de baron onaangenaam te maken in hun gezelschap. Dit wordt er niet beter op wanneer een anoniem spotdicht opduikt. De meningen zijn verdeeld, en ook Wilhelm mengt zich in de discussie.

"Wir Deutschen", rief er aus, "verdienten, dass unsere Musen in der Verachtung blieben, in der sie so lange geschmachtet haben, da wir nicht Männer vom Stande zu schätzen wissen, die sich mit unserer Literatur auf irgendeine Weise abgeben mögen. Geburt, Stand und Vermögen stehen in keinem Widerspruch mit Genie und Geschmack, das haben uns fremde Nationen gelehrt, welche unter ihren besten köpfen eine grosse Anzahl Edelleute zählen ...

... wenn ich mich nicht irre, so ist die erste Klasse der Nation auf dem Wege, sich ihrer Vorteile auch zur Erringung des schönsten Kranzes der Musen in Zukunft zu bedienen ...

Wilhelm neemt het hier duidelijk op voor de adel, alhoewel zijn laatste uitspraak (hier niet geciteerd) tegen de graaf gericht schijnt te zijn (aangezien hij het hierboven aangehaalde gedicht wel kan appreciëren). Aangezien de graaf niet onder mag doen voor zijn gasten, duidt ook hij iemand aan als vermoedelijke auteur van het gedicht. Zo krijgt de pedant de naam een groot dichter te zijn. Waarop deze het plan opvat, net als Philine een kamer in het moderne slot te betrekken. Op een nacht wordt hij echter overvallen, en de graaf is woest. Het voorval wordt echter snel vergeten.

De spelers ondertussen beginnen, nu zij succes kennen, meer en meer eisen te stellen, eisen, waaraan de baron niet kan voldoen.

Wilhelm ondertussen woont, verdiept in Shakespeare, in een kamertje, alleen toegankelijk voor Mignon en de harpspeler. Wilhelm maakt kennis met duizen gevoelens en mogelijkheden. Niets kan hem uit deze roes halen. Aan het alledaagse vindt hij geen plezier, tot Mignon komt vertellen dat een gevangen genomen knaap Friedrich blijkt te zijn (bij denken hierbij even terug aan de stalmeester). Wilhelm komt met hulp van deze laatste succesvol tussenbeide, en zo heeft Wilhelm nu 3 dienaars : Mignon, de harpspeler en Friedrich.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 30 Jul 2007, 22:00

Boek 3, hoofdstuk 10

Philine ondertussen heeft zich al goed genesteld tussen de dames. Vooral de heren (waaronder Wilhelm) gaan over de tong. Philine begrijpt al snel

dass er (Wilhelm) einen tiefen Eindruck auf das Herz der Gräfin gemacht habe

Ook de barones begrijpt dit, en het past haar wel dit te weten, aangezien de gravin haar relatie met meerdere mannen

nicht ohne Missbilligung und ohne sanften Tadel bemerken konnte

Zowel Philine als de barones hebben er dus belang bij, Wilhelm nader te laten kennis maken met de gravin. En op een dag dat de heren op jacht zijn, en 's avonds niet denken weer te keren, wordt Wilhelm geroepen. Philine vangt hem op, en zij steekt een hele redevoering af. Wilhelm is onder de indruk. De barones licht hem dan verder in over het spel dat zal gespeeld worden. Wilhelm wordt in de avondkledij van de graaf gestoken. Hij voelt zich niet op zijn gemak.

Die Furcht, der Gräfin zu missfallen, oder ihr mehr als billig zu gefallen, war gleich gross bei ihm

Toch wijken alle vrouwenbeelden, zoals Mariane en Philine terug voor het beeld van de gravin.

Terwijl Wilhelm op de gravin wacht, gaat de deur open, en de graaf staat in de opening. Hij is echter onmiddellijk weer weg. Of hij iets gezien heeft ? De barones, die Wilhelm uit zijn penibele positie bevrijdt, weet het niet.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 20 Aug 2007, 13:41

Boek 3, hoofdstuk 11

Het lezen van Shakespeare maakt een diepe indruk op Wilhelm. Hij spreekt er over met Jarno.

Sie scheinen ein Werk eines himmlischen Genius zu sein ... Man glaubt vor den aufgeschlagenen Büchern des Schicksals zu steken, in denen der Sturmwind des bewegtesten Lebens saust und sie mit Gewalt rasch hin und wider blättert.

Al zijn voorgevoelens over de mensheid en haar lot, van zijn jongste jaren af, vindt hij in de stukken van Shakespeare vervuld en ontwikkeld. Hij wordt er door aangemoedigd, verdere, en grotere stappen in de wereld te zetten,

mich in die Flut der Schicksale zu mischen, die über sie verhängt sind

Jarno moedigt hem aan, niet te aarzelen.

... und eilen Sie, die guten Jahre, die Ihnen gegönnt sind, wacker zu nutzen ...

Hij wil Wilhelm zeker helpen, indien hierom gevraagd. Hij vraagt zich trouwens af, hoe Wilhelm bij deze troep spelers gesukkeld is. Hij kan hem onmiddellijk een andere plaats bezorgen (die hij zelf ook vervuld heeft).

Ich hab' es oft mit Ekel und Verdruss gesehen, wie Sie, um nur einigermassen leben zu können, Ihr Herz an einen herumziehenden Bänkelsänger (= harpspeler) und an ein albernes, zwitterhaftes Geschöpf (= Mignon) hängen mussten.

Hij stelt Wilhelm voor, rustig over zijn aanbod na te denken, terwijl hij een vriend de hand schudt. Deze zegt Wilhelm dat hij best Jarno's raad opvolgt (hoe deze weet welke raad, en of hij deze weet, is niet zo direct duidelijk), en hiermee ook

die Wünsche eines Unbekannten, der herzlichen Teil an Ihnen nimmt.

Jarno vertrekt met zijn vriend naar het slot,

und überliessen unsern verwunderten Freund seinen eigenen Betrachtungen

Het gesprek met Jarno raakt Wilhelm diep, zeker de opmerkingen over Mignon en de harpspeler.

Alles was du (= Jarno) mir anbieten magst, ist der Empfindung nicht wert, die mich an diese Unglücklichen bindet.

Sindsdien houdt Wilhelm Jarno meer in de gaten. Niet al zijn daden bevallen hem. Hij verdenkt hem er zelfs van, het spotgedicht geschreven te hebben, waarvan de pedant het slachtoffer geworden is.

Eerder toevallig ontdekt Wilhelm wie achter de nachtelijke overval zat. En hij begint alles wat een uniform draagt, te mijden. Uiteindelijk vertrekken de soldaten, Wilhelm vol angst achterlatend (misschien moet mij nu wel ook

seiner schönen Freundin

achterlaten.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 21 Aug 2007, 13:25

Boek 3, hoofdstuk 12

De barones ondertussen, heeft kopzorgen.

Denn das Betragen des Grafen seit jenem Abenteuer war ihr ein völliges Rätsel ... vielmehr war er still und in sich gekehrt.

Zij neemt Jarno in vertrouwen, Jarno, die

ihr entschiedener Freund ist.

Zij besluiten hiervan gebruik te maken om de graaf zo te kneden dat hij zijn vrouw en huisgenoten niet meer tot last is. Tegelijkertijd smeden zij plannen om de gravin verder aan Wilhelm te koppelen.

Melina bereidt zijn vertrek voor, terwijl de anderen van de groep gebaren dat er niets aan de hand is.

Wilhelm maakt ondertussen voor de gravin afschriften van een aantal van zijn teksten.

De prins bereidt ook zijn vertrek voor, en er wordt nog een laatste groot feestmaal georganiseerd. In afwachting van de gasten wordt Wilhelm door de barones en de gravin gevraagd, voor te lezen.

Sooft er die Gräfin anblickte, so schien es ihm, als wenn ein elektrischer Funke sich vor seinen Augen zeigte.

Na het voorlezen spreekt de gravin over hun nakende scheiding (zij vertrekt met de graaf terug naar de stad), en biedt Wilhelm een aandenken uit haar juwelenkist aan.

Bij het afscheid

hielt er, ohne zu wissen, wie es geschah, die Gräfin in seinen Armen, ihre Lippen ruhten auf den seinigen ...

Hierna wijst zij hem de deur, geschrokken van het gebeurde.

"Verlassen Sie mich", rief sie ...
"Fliehen Sie mich, wenn Sie mich lieben !"


Wordt vervolgd ...

Dettie
Site Admin
Berichten: 44026
Lid geworden op: 01 Jan 1970, 02:00
Contact:

Berichtdoor Dettie » 21 Aug 2007, 13:30

Rutger, ik volg het nog steeds hoor al laat ik het niet blijken.
De boeken komen hier echter bij bossen binnen en dan moet 'Wilhelm' weer aan de kant.

Dettie

Gast

Berichtdoor Gast » 22 Aug 2007, 20:02

Opmerkingen 5

Terwijl het verloop van het gebeuren voortverteld wordt, onstaan in boek 3 drie problemen : de adel, Shakespeare, en de betovering van een mooie vrouw. Tot op het einde van de roman wordt het thema van de adel en de burgerij, alsmede hun verschillende bijdragen tot de cultuur verder ontwikkeld. Klaar en duidelijk worden de pedanterie en de onervarenheid van Wilhelm beschreven.

dass es in der Welt anders zugehe, als er es sich gedacht ...

Zijn groei is niet alleen meer leren, maar ook een leren dat een nieuwe richting uitgaat. Dit wordt duidelijk door zijn veranderende toneelopvatting, waarbij Shakespeare een belangrijke rol speelt. Alhoewel volledig onvoorbereid, begrijpt hij toch het wezenlijke van deze Engelse auteur. Dit is te wijten aan zijn opnamebereidheid, aan zijn openheid. Daardoor kan hij ervaring opdoen, en groeien, maar dit brengt ook gevaren met zich mee.

Zo laat hij zich in met de intrigerende barones, hoewel hem dit niet bevalt. Hij onderdrukt ook niet zijn gevoelens, wat vooral duidelijk wordt wanneer Jarno hem zijn gevoelens voor Mignon en de harpspeler verwijt. Hoe slecht hij zich zelf kent, wordt ook duidelijk in zijn relatie tot de gravin.

Goethe zelf zegt op latere leeftijd (1821) dat

hinter den Einzelheiten der Lehrjahre stets Allgemeineres, Höheres verborgen liege

Gast

Berichtdoor Gast » 22 Aug 2007, 20:17

Boek 4, hoofdstuk 1

Laertes beklaagt zich over het vertrek van de soldaten. Waarop Philine haar vriend als volgt terechtwijst :

"Lass uns, rief sie, da wir der Zeit nicht lachlaufen können, wenn sie vorüber ist, sie wenigstens als eine schöne Göttin, indem sie bei uns vorbeizieht, fröhlich und zierlich verehren.[/i]

Ook de zwangere vrouw van Melina wordt mee ten dans uitgenodigd, alhoewel Philine haar uiterlijk verschrikkelijk vindt. Laertes probeert haar te sussen :

die Zeit wird ihr schon zu Hülfe kommen

De baron komt enige geschenken brengen van de graaf en gravin, die 's morgens vertrokken zijn, waarna hij zijn opwachting bij Wilhelm en Mignon (die Wilhelm aan zijn plicht herinnert, zijn verwanten op de hoogte te houden van zijn doen en laten) maakt.
Wilhelm weigert het geld van de graaf (die blijkbaar zeer tevreden is met wat Wilhelm allemaal doet (toneel schrijven, poëzie, ...).

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 23 Aug 2007, 13:31

Boek 4, hoofdstuk 1 (vervolg)

"Vergeben Sie", versetzte Wilhelm, "meiner Verlegenheit und meinen Zweifeln, dieses Geschenk (door de barones en de gravin gemaakt, en door de graaf gevuld) anzunehmen. Es vernichtet gleichsam das wenige, was ich getan habe, und hindert das freie Spiel einer glücklichen Erinnerung. Geld ist eine schöne Sache, wo etwas abgetan werden soll, und ich wünschte nicht in dem Andenken Ihres Hauses so ganz abgetan zu sein."

Maar aan de andere kant heeft Wilhelm geld gebruikt, hem door zijn vader toevertrouwd om op handelsmissie te gaan. En zijn eer gebiedt hem dus van dit geld, ondanks alle bedenkingen, toch aan te nemen.

Zodra de graaf vertrekt, begint Wilhelm dan eindeljk aan een brief voor zijn verwanten, zonder hierbij in detail te treden over zijn werkelijke bezigheden.

... die Shakespearische Dichtung hatte ihm eine neue Welt eröffnet, und von den Lippen der schönen Gräfin hatte er ein unaussprechliches Feuer in sich gezogen. Das alles konnte, das sollte nicht ohne Wirkung bleiben.

Tijdens het inpakken voor het naderende vertrek maakt Philine nog wat opmerkingen over de graaf, Mignon en de oude harpspeler. Hierover gevraagd geeft zij volgende verklaring :

Der Graf glaubt, dass es zur Illusion sehr viel beitrage, wenn der Schauspieler auch im gemeinen Leben seine Rolle fortspielt und seinen Charakter souteniert ;

De oude harpspeler wil vertrekken, maar Wilhelm probeert hem te overtuigen, toch bij hem te blijven. Hij zal hem altijd beschermen.

De oude drint echter aan, want

das Unglück ereilt mich und beschädigt die, die sich zu mir gesellen ... aber fragen Sie mich nicht, ich gehöre nicht mir zu, ich kann nicht bleiben.

Hij wil zijn geheim niet meedelen, en Wilhelm dringt hierover niet verder aan.

...Die Rache, die mich verfolgt, ist nicht des irdischen Richters ; ich gehöre einem unerbittlichen Schicksale ...

Wilhelm blijft troostende woorden zeggen, en de oude kan antwoorden wat hij wil, steeds worden zijn argumenten door Wilhelm overtroefd.

so herzlich und tröstlich zu sprechen, dass der Alte selbst wieder aufzuleben und seinen Grillen zu entsagen schien.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 27 Sep 2007, 13:53

Boek 4, hoofdstuk 2

Melina hoopt spoedig een nieuwe staanplaats te vinden voor het gezelschap, terwijl Wilhelm gelooft, kwistig met goud te kunnen omspringen, alhoewel

dass er sie in der stattlichen Bilanz, die er den Seinigen zuschickte, schon sehr ruhmredig aufgeführt hatte

Dank zij Shakespeare maakt hij kennis met een prins, Harry, die zich echter in slecht gezelschap ophoudt. Wilhelm beschouwt hem als een ideaal, waaraan hij zijn huidige toestand kan spiegelen. Welk zelfbedrog !
Wij herinneren ons hier de opmerkingen over zijn openheid in het derde boek.

Wilhelm begint zich zeer opvallend te kleden, hierbij o.a. door Philine aangemoedigd. Een echte maskerade !

Hij begint in alles op de prins te lijken, een recht dat hij krachtens zijn vrijgevilgheid meende verworven te hebben. Een van zijn bezigheden is het nabootsen van hun voormalige weldoeners. Wilhelm verwijt hen ondankbaarheid, en wenst


"dass durch eure Äusserungen weder Neid noch Eigenliebe durschiene, und dass ihr jene Personen und ihre Verhältnisse aus dem rechten Gesichtspunkt betrachtet.

Maar, welstand is één ding, en

sie erlauben jedem, seinen Titel, seinen Rang, seine Kleider und Equipage, nur nicht seine Verdienst geltend zu machen."

Men mag het hun (de adel) echter niet kwalijk nemen, men moet er eerder medelijden mee hebben.

Denn von jenem Glück, das wir als das höchste erkennen, das aus dem innern Reichtum der Natur fliesst, haben sie selten eine erhöhte Empfindung ... wir haben nichts als uns selbst ...

en trouw, zoals de dienaar, die zich opoffert voor zijn heer. Iemand uit de groep merkt op, dat de hoge heren eigenlijk niet veel van de kunst, die zij worden verondersteld te beschermen, verstaan.

Favoritisme is het hoge woord.

Wilhelm vergelijkt de kunst met de liefde, of anders, de talenten met de deugd.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 29 Sep 2007, 16:20

Boek 4, hoofdstuk 2 (vervolg)

man muss sie um ihrer selbst willen lieben oder sie ganz aufgeben

Maar, stelt iemand uit de groep

"Unterdessen, bis ein Kenner uns auffindet, kann man Hungers sterben"

Waarop Wilhelm repliceert, dat ieder die zijn taak uitvoert, altijd wel voedsel vindt. Dat wij maar naar ons zelf kijken, voegt hij er aan toe.

Philine geeft de discussie een andere wending door voor te stellen, een stuk op te voeren. Het resultaat is verbluffend, en Wilhelm is vol lof. Hij vindt dat het oefenen geen mechanisch tijdverdrijf mag zijn. Hij vergelijkt de toneelspelers met muzikanten.

Ich wünschte nur, dass das Theater so schmal wäre, als der Draht eines Seiltänzers, damit sich kein Ungeschickter hinaufwagte, anstatt dass jetzt so ein jeder sich Fähigheit genug fühlt, darauf zu paradieren.

Niemand stoort zich aan deze uitspraak, want zij menen allen dat hiermee anderen bedoeld worden. Maar het bestaande systeem, van een groep met directeur, zou moeten afgeschaft worden. Er zou een democratisch gekozen bestuur moeten komen.

"Es ist ein wanderndes Reich", sagte Laertes ; "wir werden wenigstens keine Grenzstreitigkeiten haben."

Onmiddellijk wordt Wilhelm als eerste directeur gekozen, en iedereen gelooft

eine neue Aussicht für die vaterländische Bühne eröffnet zu haben.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 29 Sep 2007, 16:41

Boek 4, hoofdstuk 3

Het trefwoord is Hamlet.

Wilhelm hoopt nu ook met het gezelschap over

das dichterische Verdienst der Stücke

te kunnen discussiëren. Het is niet voldoende, een stuk even te bekijken, en volgens de eerste indruk te beoordelen.

Dies ist dem Zuschauer wohl erlaubt, der gerührt und unterhalten sein, aber eigentlich nicht urteilen will.

Hij maakt een duidelijk onderscheid tussen speler en toeschouwer.

Der Schauspieler dagegen soll von dem Stücke und von den Ursachen seines Lobes und Tadels Rechenschaft geben können.

Hij legt dit uit aan de hand van eigen ervaringen met de Hamlet van Shakespeare. Deze ervaringen berusten op de eigen ervaringen van Goethe zelf.

En iedereen neemt zich voor, zelf een stuk op deze manier te analyseren.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 21 Nov 2007, 14:39

Boek 4, hoofdstuk 4 (geschiedenis van Laertes)

Slechts enkele dagen blijft het gezelschap ter plaatse. Een nieuw avontuurtje van Laertes is voor Philine de aanleiding om Wilhelm uitvoerig te verklaren, hoe Laertes geëvolueerd is tot een vrouwen-hatende man :

binnen vierundzwanzig Stunden war er Liebhaber, Bräutigam, Ehmann, Hahnrei, Patient und Witwer ! Ich wüsste nicht wie man's einem ärger machen wollte.

Maar, stelt Philine,

denn der die Weiber hasst, wie kann der leben ?

Het gezelschap wil verder reizen, wanneer het bericht komt, dat er zich ergens voor hen een troep soldaten bevindt (vriend of vijand is onduidelijk). Het bestuur van de toneelgroep ziet slechts twee mogelijkheden : ofwel blijft men ter plaatse, ofwel wordt een andere weg gevolgd. Wilhelm wil echter de planning niet wijzigen, enkel en alleen op basis van een gerucht. Men neemt wel extra voorzorgen, onder andere door de aankoop van wapens.

De tweede dag van de reis wordt middagpauze gehouden op een reusachtige bergweide.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 24 Nov 2007, 21:13

Boek 4, hoofdstuk 5 (de overval)

De rustplaats geeft aanleiding tot wat gefilosofeer over

die Freiheit des Himmels,

en iedereen benijdt de mensen die hun beroep in de buitenlucht kunnen uitoefenen. Er wordt gepicknickt, en al snel worden de jongelui actief. Zo oefenen Wilhelm en Laertes het dramatische duel uit "Hamlet".

Plots worden ze overvallen, en alhoewel Wilhelm en Laertes zich heldhaftig gedragen, verneemt Wilhelm het einde pas nadat hij terug bij bewustzijn komt. Er is duidelijk geplunderd, een deel van de groep heeft de benen genomen, om de ramp van op afstand te aanschouwen.

De harpspeler is op zoek gegaan naar een arts voor Wilhelm, in het naburige dorp, waar naartoe iedereen zich begeven heeft.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 24 Nov 2007, 21:18

Boek 4, hoofdstuk 6 (de amazone)

Uren later komt een andere groep voorbij, bestaande uit een vrouw, door een oudere heer begeleid, en een aantal knechten en huzaren.

Philine, gevraagd of het haar man was, die in haar schoot rustte, antwoordt

nur ein guter Freund

wat Wilhelm niet bevalt.

Blijkbaar is met deze groep ook een arts meegekomen,

Seine Manieren waren mehr rauh als einnehmend, doch seine Hand leicht und seine Hülfe wilkommen.

De vrouw spreekt tot de oude heer woorden die Wilhelm niet begrijpt.

... sehen Sie, wie man ihn zugerichtet hat ! Und leidet er nicht unsertwillen ? ...

Wanneer Philine haar de hand kust, vindt Wilhelm dat hij haar nog nooit in zo'n ongunstig daglicht gezien heeft.

Wanneer Wilhelm een woord van dank wil stamelen, blikt hij in een (volgens hem) door stralen omgeven gezicht.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 24 Nov 2007, 21:22

Boek 4, hoofdstuk 7 (aankomst in het dorp)

Na het vertrek van de arts komt de harpspeler uit het dorp terug met enkele boeren, die Wilhelm een draagberrie bereiden. En, verwarmd door de geschonken mantel, wordt hij naar het dorp gebracht.

Die schöne Besitzerin des Kleides hatte mächtig auf ihn gewirkt.

De groep verwijt Wilhelm het ongeluk, tenslotte heeft hij toch de weg gekozen. Hun begeleider, hen meegegeven door de vrouw en haar oudere begeleider, onderneemt stappen om het Wilhelm en Philine zo aangenaam mogelijk te maken, terwijl de groep blijft morren.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 24 Nov 2007, 21:26

Boek 4, hoofdstuk 8 (Wilhelm's verdediging)

Wat Wilhelm tot zijn verdediging aanvoert :

dass ihr mir widersteht und mich von euch stosst, das erstemal, da ich Hülfe von euch erwarten könnte ...

Wäre unsre Reise glücklich vollbracht ..
und seines ausgeübten Stimmrechts mit Freuden erinnern ;
jetzo macht ihr mich allein verantwortlich


Kein Unglück berechtigt uns, einen Unschuldigen mit Vorwürfen zu beladen ...

Allen blijven stil. Zij zijn beschaamd, maar niet getroost.

Wordt vervolgd ...
Laatst gewijzigd door Gast op 24 Nov 2007, 22:02, 1 keer totaal gewijzigd.

Gast

Berichtdoor Gast » 24 Nov 2007, 22:02

Boek 4, hoofdstuk 9 (Wilhelm's ziekbed)

Wilhelm en Philine mogen in de pastorij logeren. Mignon, Philine en de harpspeler waken afwisselend bij Wilhelm's ziekbed.

Wilhelm vraagt Philine, die nu als zijn vrouw beschouwd wordt, de pastorij te verlaten, en zich aan te sluiten bij de rest van de groep, want

Ihre Gegenwart beunruhigt mich mehr, als Sie glauben

Philine blijft echter, want

Ich weiss besser, was dir gut ist,

en

Auf den Dank der Männer habe ich niemals gerechnet, also auch auf deinen nicht ; und wenn ich dich lieb habe, was geht's dich an ?

Wilhelm ondertussen wil niets liever dan genezen

um seine Pläne, seine Wünsche eifig verfolgen zu können

Vaak zegt hij

"Sollten nicht", sagte er manchmal im Stillen zu sich selbst, "uns in der Jugend wie im Schlafe die Bilder zukünftigen Schicksale umschweben und unserm unbefangenen Auge ahnungsvoll sichtbar werden ?

--> karma ?

Hij benijdt Philine, die de helpende hand van de dame gekust heeft.

Wordt vervolgd ...

Gast

Berichtdoor Gast » 24 Nov 2007, 22:58

Boek 4, hoofdstuk 10 (vertrek Philine en toneelspelers)

Laertes, die niet bij Wilhelm's verdediging aanwezig was, komt op bezoek. Van zijn verlies trekt hij zich helemaal niets aan.

Wat tut's ?

Hij beschrijft de verschillende leden van de troep (waarbij de "negatieve" facetten van een humoristische kant bekeken worden.

Mignon ondertussen bekent, dat zij aan haar arm gekwetst werd tijdens het voorbije gevecht. Angst voor de arts, die haar voor een jongen hield, heeft haar er van weerhouden, dit eerder te vertellen.

Op een morgen wordt Wilhelm in een wat ongemakkelijke houding wakker, en merkt dat Philine op zijn bed in slaap gevallen is. Hij kan een glimlach niet onderdrukken.

wir wissen nicht, ob er seinen Zustand segnete oder tadelte

Meer en meer toneelspelers komen een aanbevelingsbrief vragen, alsmede reisgeld, wat ze ook krijgen. Philine merkt op dat zij eigenlijk al schadeloos gesteld zijn door de dame, die hun gered heeft, maar Wilhelm luistert niet. 's Anderendaags vertrekt ook Philine (met achterlating van Wilhelm's spullen).

er war nicht mehr gewohnt, allein zu sein. Allein Mignon füllte die Lücke bald wieder aus

Wordt vervolgd ...

Dettie
Site Admin
Berichten: 44026
Lid geworden op: 01 Jan 1970, 02:00
Contact:

Berichtdoor Dettie » 25 Nov 2007, 13:00

in einigen Tagen war es, als wenn nichts dergleichen wäre aufgeführt worden, ausser dass Jarno mit Wilhelmen gelegentlich davon sprach und es sehr verständig lobte ; nur setzte er hinzu : "Es ist schade, dass Sie mit hohlen Nüssen um hohle Nüsse spielen." - Mehrere Tage lag Wilhelmen diesen Ausdruck im Sinne, er wusste nicht, wie er ihnen auslegen, noch was er daraus nehmen sollte.

----> Dettie, hoe wordt dit stukje tekst vertaald (meer in het bijzonder de uitdrukking over de noten ?


na enkele dagen was het net of er niets van dien aard was opgevoerd, behalve dat Jarno er bij gelegenheid met Wilhelm over sprak en het geheel als deskundig prees; alleen voegde hij daaraan toe: 'Het is jammer dat u met loze noten om loze noten speelt.' Verscheidene dagen bleef deze uitdrukking Wilhelm bij; hij wist niet hoe hij haar moest uitleggen, noch wat hij er uit moest afleiden.

Heb je er wat aan Rutger?

Dettie

Gast

Berichtdoor Gast » 25 Nov 2007, 13:41

Zeker en vast, Dettie. Met die vertaling in het achterhoofd ga ik dat stukje nog eens herlezen. Ik had er toen echt geen idee van hoe dit in de tekst paste. Nu wordt het mij al wat duidelijker.
Bedankt.
Rutger.

Dettie
Site Admin
Berichten: 44026
Lid geworden op: 01 Jan 1970, 02:00
Contact:

Berichtdoor Dettie » 25 Nov 2007, 17:26

Ben gelijk weer een stukje verder gaan lezen. Goethe schrijft toch wel erg mooi hoor. (tijd, tijd, had ik maar meer tijd)

Dettie

P.S.
Mijn man had Mephisto, de film, gekocht maar het boek is veel indringender vind ik. Klaus Maria Brandauer zet wel een schitterende Mephisto neer.


Terug naar “Klassieken”

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 7 gasten