Canto 18 Louteringsberg.

[Jom]

Korte inhoud van Louteringsberg canto 18 :

Vergilius en Dante wisselen bijgevolg een blik van verstandhouding, die 12 verzen duurt.

Van vers 19 tot en met vers 75 legt Vergilius verder de liefde uit aan Dante :

- De ziel houdt van al wat behaagt.
Ons kenvermogen brengt beelden van de buitenwereld naar de ziel.
De ziel geeft hieraan aandacht.
Wanneer zich hier ook nog “neiging” bijvoegt is er liefde in het spel.
(Liefde is aandacht met neiging - Spinoza is niet ver weg meer.)
- Zo verbindt het behaaglijke de buitenwereld en de ziel in ons.
De ziel neigt zoals het vuur naar boven, waar haar ademruimte is.
Liefde op zich is echter niet alles. (Il ne suffit pas d’aimer.)
De grondstof van wat we beminnen is goed,
maar de stempel die het in ons drukt is niet altijd goed.


Dante snapt er echter steeds minder van.
Vergilius zegt dat hij in naam spreekt van de rede,
maar wat de rede overstijgt moet Dante maar aan Beatrice vragen,
hij moet haar vragen om in naam van het geloof te spreken.

Dan vervolgt Vergilius zijn betoog met hernieuwde energie :

- Alle stoffelijke wezens bestaan uit grondstof en vorm.
Elke vorm – wezensvorm – heeft een unieke eigenheid - een dna-code in kiem aanwezig,
die zich nog fenotypisch uit (vers 49 tot vers 54).
- Onze grondbegrippen en primaire driften zijn geïnneerd, een beetje zoals Kantiaanse kategorieën. En wij zijn er dus niet voor verantwoordelijk.
- Wij hebben daar echter een vrije wil bovenop gekregen, buiten onze wil, en zijn als vrije persoon verantwoordelijk, of we nu willen of niet.
- Vandaar ook de zeden- of richtlijnenleer om de vrije wil te “geleiden”.
Beatrice noemt de vrije wil de edele deugd, “la nobile virtù”, of het vermogen om onze natuurlijke impulsen op te vuren of af te zwakken.


Dante is nu danig bevredigd door Vergilius’antwoord dat hij er zowaar in een roes van verkeerd.
Zijn droomwolk wordt echter door snelnaderende schimmen onderbroken.
Zij worden aangedreven door het epo van de goede wil en de amfetamines van de ware liefde, en ijlen voort.
Schreiend haasten zij zich vooruit, maar Vergilius weet hen toch nog tussendoor naar de uitgang naar het volgende terras te vragen.

In de vlucht hoort Dante een nepotisme-geschiedenis dat verband houdt met de familie van zijn weldoener della Scala, maar hij hoort geen uitleg van de te volgen weg.

Nog andere schimmen snellen Dante voorbij.
En door al dat gezoef en gezweef raakt Dante zelf weer in een pensieve droomtoestand verzeild.

[Dettie]

Is het niet zo dat Vergilius hier de hebzucht vertelt.
De liefde voor het object?

vers 22 t.m 33

Dat gaat als volgt: het waarnemingsvermogen
Maakt een bestaand object begerenswaard,
Zodat de geest tot aandacht wordt bewogen;

En het genot dat men daarbij ervaart,
Is liefde, die de mens wordt ingegeven
Door zijn daartoe reeds aangeboren aard.

Zoals een vlam altijd omhoog zal streven,
Omdat zij immers in eigen kring,
Het element van vuur, het langst kan leven,

Zo is de mens, door die begeestering
Gedreven, steeds gericht op het beminde,
voortdurend streven naar vereniging.

Dit gaat toch over de liefde voor het bezitten van dingen?
Het voortdurend streven naar meer en meer en meer?
Of het streven naar bezit van elkaar, iemand bezitten?


Bernadet